Bijwerkingen van vaccinatie

Vaccinaties kunnen bijwerkingen geven, meestal uren of dagen na toediening. Veelvoorkomende bijwerkingen zijn lokale reacties op de injectieplaats, koorts en een grieperig gevoel. Vaak verdwijnen de klachten na een paar dagen vanzelf. Op deze pagina lees je meer over de aard en duur van bijwerkingen na vaccinatie.

Bijwerkingen van vaccinatie in het kort

Afhankelijk van het soort vaccin en de toediening ontstaan bijwerkingen meestal binnen 48 uur, óf tussen de 5e en 12e dag na vaccinatie.
Veelvoorkomende bijwerkingen zijn onder andere koorts, hoofdpijn, een grieperig gevoel en reacties op de prikplaats.
De meeste bijwerkingen zijn mild en verdwijnen na enkele dagen vanzelf.
Het risico op een ernstige of langdurige bijwerking is erg klein.
Neem contact op met uw huisarts bij ernstige of aanhoudende klachten (langer dan 2 weken), of als u zich zorgen maakt.
Je kunt bijwerkingen melden bij Lareb.

Waarom geeft vaccinatie bijwerkingen?

Vaccins beschermen tegen ernstige infectieziekten door een afweerreactie in het lichaam op te wekken. Vaccins bevatten dode (ook wel geïnactiveerde) of levend verzwakte virussen of bacteriën, of deeltjes daarvan. Zodra deze ziekteverwekkers in het lichaam terechtkomen, komt het immuunsysteem in actie en maakt het lichaam afweercellen en antistoffen aan. Daardoor ben je bij een infectie beter beschermd tegen (ernstige) ziekte. De opgewekte afweerreactie kan wel ongewenste effecten hebben. Dit zijn bijwerkingen.

Daarnaast bevatten vaccins hulpstoffen en reststoffen. Hulp- en reststoffen in vaccins kunnen een reactie veroorzaken bij mensen die daar gevoelig voor zijn.

Bijwerkingen zijn meestal niet ernstig. Er wordt veel onderzoek gedaan naar bijwerkingen van vaccins en geneesmiddelen. De meeste zijn dan ook bekend en worden vermeld in de bijsluiter.

Wanneer treden bijwerkingen van vaccinatie op?

Reacties op of rondom de prikplek, zoals roodheid, pijn of zwelling, ontstaan meestal binnen 48 uur na vaccinatie. Systemische reacties, zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn en niet lekker voelen (malaise) kunnen enkele uren tot dagen na vaccinatie ontstaan. Na de BMR-vaccinatie ontstaan systemische reacties vaak later, zo’n 7 tot 12 dagen na vaccinatie.

Hoelang houden bijwerkingen aan?

Bijwerkingen gaan meestal vanzelf over na een aantal dagen, zonder dat behandeling nodig is. Houden klachten langer dan twee weken aan of maak je je zorgen? Neem dan contact op met jouw (huis)arts.

Welke klachten na vaccinatie komen voor?

Koorts, hoofdpijn, een grieperig gevoel en reacties op de prikplaats komen vaak voor na vaccinatie. Hieronder vind je een overzicht van deze en andere bijwerkingen.

Reacties op of rondom de prikplek

Wanneer een vaccin via een injectie gegeven wordt, kunnen er injectieplaatsreacties ontstaan. Pijn, zwelling, warmte, roodheid of jeuk rondom de injectieplaats zijn een van de meest voorkomende reacties na vaccinatie. De klachten verdwijnen meestal vanzelf na enkele dagen. In sommige gevallen kan onderhuids een klein, stevig bultje ontstaan. Dit heet een nodule en is meestal rood of warm en niet pijnlijk. Een nodule kan nog maanden voelbaar zijn. Lees meer over lokale reacties op de injectieplaats na vaccinatie.

Soms raakt het gebied rond de prikplek zo opgezwollen dat het over het schouder-, elleboog- knie- of heupgewricht heen gaat, of rondom de hele bovenarm. Dit wordt ook wel ‘extensive limb swelling’ genoemd. Dit gaat vrijwel altijd vanzelf over. Lees hier meer over extensive limb swelling.

Niet alle vaccins worden via een injectie gegeven. Zo wordt het rotavirusvaccin bijvoorbeeld via druppels in de mond toegediend. Reacties op de prikplek komen daar dan ook niet voor.

Koorts na vaccinatie

Koorts is een veelvoorkomende bijwerking van vaccinatie. Meestal ontstaat koorts 6 tot 8 uur na vaccinatie, maar het kan ook al na 3 uur of pas na 24 uur de kop opsteken. Bij levend verzwakte vaccins kan koorts ook nog dagen of weken na de vaccinatie ontstaan. Koorts verdwijnt meestal binnen 1 tot 2 dagen zonder dat behandeling nodig is. Lees meer over koorts na vaccinatie.

Ziek, verkouden of moe na vaccinatie

Na vaccinatie kun je een grieperig gevoel ervaren. Je voelt je dan niet lekker en verkouden en vermoeid. Ook hoofdpijn, spierpijn, gewrichtspijn, misselijkheid, braken, koude rillingen en diarree komen vaak voor. Deze klachten gaan meestal binnen een paar dagen vanzelf over.

Maag-darmklachten na vaccinatie

Maag-darmklachten zoals buikpijn, diarree, misselijkheid en overgeven zijn bekende en veel voorkomende bijwerkingen na vaccinatie. Het verschilt per vaccin wanneer maag-darmklachten ontstaan. Bij de meeste vaccins ontstaan maag-darmklachten binnen 24 uur na de vaccinatie. Na de vaccinatie tegen bof, mazelen en rodehond (BMR) is dit na ongeveer 5 dagen. Vaak verdwijnen de klachten vanzelf binnen enkele dagen zonder dat behandeling nodig is.

Flauwvallen na vaccinatie

Het komt voor dat mensen flauwvallen nadat ze zijn gevaccineerd. Dit duurt een paar seconden tot enkele minuten. Meestal wordt het veroorzaakt doordat de hersenen even te weinig bloed krijgen. Gevoelens van angst of spanning voor de vaccinatie of pijn door de inenting kunnen flauwvallen uitlokken. Klachten die samen kunnen gaan met flauwvallen zijn een licht gevoel in het hoofd, zwarte vlekken voor de ogen, zweten, misselijkheid, bleekheid, een piep in de oren of geeuwen. Lees hier meer over flauwvallen na vaccinatie.

Galbulten of netelroos na vaccinatie

Door vaccinatie kunnen er galbulten ontstaan, ofwel netelroos of urticaria. Het is te herkennen aan roze of rode vlekken op de huid, soms met een wit randje. Galbulten kunnen erg jeuken en branderig aanvoelen. Ze kunnen binnen enkele minuten ontstaan, maar ook pas een paar dagen na de injectie. Galbulten zijn vervelend, maar onschuldig en verdwijnen meestal weer binnen een dag. Lees hier meer over galbulten na vaccinatie.

Allergische reactie na vaccinatie

Heftige allergische reacties na een vaccinatie zijn erg zeldzaam. Een acute allergische reactie ontstaat meestal binnen een paar minuten tot een half uur na vaccinatie. Vertraagde allergische reacties kunnen uren tot dagen na vaccinatie ontstaan. Bel bij hevige benauwdheid, zwellingen of ziekte direct 112. Lees hier meer over allergische reacties na vaccinatie.

Niet elke reactie komt door het vaccin

Reacties die na vaccinatie optreden hoeven niet altijd te maken te hebben met het vaccin of de vaccinatie en kunnen verschillende oorzaken hebben. Deze reacties zouden dus ook plaatsvinden wanneer er geen vaccinatie was gegeven. Het is lastig om vast te stellen of een reactie door de vaccinatie komt of dat het gaat om toeval. Zo worden veel vaccins in de kindertijd gegeven - een periode waarin ziek zijn en klachten hiervan veel voorkomen en aangeboren afwijkingen voor het eerst worden opgemerkt.

Vermoed je een bijwerking? Meld het!

Bijwerkingencentrum Lareb verzamelt en verspreidt informatie over bijwerkingen, met als doel de veiligheid van vaccins en medicijnen te vergroten. Je kun zelf bijwerkingen melden waarvan jij vindt dat zorgverleners, patiënten of gebruikers het moeten weten. Ook wanneer je niet zeker weet of het een bijwerking is, kun je dit melden bij ons.