Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Penicillines bij infecties tijdens de zwangerschap

In het kort

Er is veel ervaring met het gebruik van penicillines tijdens de zwangerschap. Penicillines kunnen als het nodig is, gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Infecties tijdens de zwangerschap kunnen een negatief effect op moeder en/of kind hebben. Daarom moeten infecties goed behandeld worden. Als er koorts optreedt, dan moet dit ook behandeld worden. Dit kan met paracetamol. 

Risico indeling

  • Meest veilig tooltip icon Dit geneesmiddel is -binnen deze groep- de veiligste keuze voor gebruik tijdens de zwangerschap. Er is, in onderzoek of in de praktijk, geen verhoogd risico gevonden op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten op de zwangerschap. Of studies tonen discrepanties, maar zijn overwegend gunstig. Het belang van behandeling zal na afweging veelal groter zijn dan het risico.
    • - amoxicilline
    • - amoxicilline/clavulaanzuur
    • - ampicilline
    • - benzylpenicilline
    • - fenoxymethylpenicilline
  • Waarschijnlijk veilig tooltip icon Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Maar indien mogelijk heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘Meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel of studies minder discrepanties tonen. Het belang van behandeling kan na afweging groter zijn dan het risico.
    • - feneticilline
    • - flucloxacilline
    • - piperacilline
    • - piperacilline/tazobactam

Achtergrondinformatie

Penicillines geven niet meer kans op aangeboren afwijkingen
Ze kunnen daarom gebruikt worden voor de behandeling van een infectie in de zwangerschap als dit nodig is. Dit wordt gezien in grote studies met in totaal meer dan 30.000 blootgestelde zwangerschappen.(1-4, 26) In deze onderzoeken worden de penicillines als groep onderzocht.

Naast onderzoeken waarin meerdere penicillines samen zijn onderzocht, is er ook onderzoek gedaan naar specifieke penicillines. Hieronder staat de informatie van de afzonderlijke middelen.

Amoxicilline
Er is veel onderzoek beschikbaar naar het gebruik van amoxicilline tijdens de zwangerschap (>10.000 blootstellingen). Amoxicilline geeft geen hoger risico op aangeboren afwijkingen in het algemeen (1-7, 26). Het grootste deel van de studies vindt ook geen hoger risico op specifieke aangeboren afwijkingen. (1, 4-10) Twee case-control studies vonden een verhoogd risico op gespleten lip en/of verhemelte na gebruik van amoxicilline in de tweede of derde maand van de zwangerschap. (11, 12) Het gaat hier om studies met relatief weinig blootstellingen. De resultaten zijn niet bevestigd in grotere studies. (1, 6, 8) Er zijn geen aanwijzingen voor andere nadelige effecten zoals miskramen of een laag geboortegewicht. (7, 13)

Amoxicilline/clavulaanzuur
Er is veel ervaring met het gebruik van amoxicilline/clavulaanzuur tijdens de zwangerschap (>10.000 blootstellingen). Er zijn geen aanwijzingen voor een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen door het gebruik van amoxicilline/clavulaanzuur tijdens de zwangerschap. (1, 6, 14-16) Eén studie vond een associatie tussen het profylactisch gebruik van amoxicilline/clavulaanzuur bij te vroeg gebroken vliezen en necrotiserende enterocolitis (NEC) bij de pasgeborene. In deze studie werden 1212 blootgestelde zwangeren vergeleken met een controle groep. (17) Twee andere, relatief kleine, studies vonden geen verband tussen NEC en antenataal amoxicilline/clavulaanzuur gebruik. (18,19)

Ampicilline
Er is veel ervaring met het gebruik van ampicilline tijdens de zwangerschap. De onderzoeken zien geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen na het gebruik van ampicilline tijdens de zwangerschap. (10, 20, 21) Eén case-control studie vond een verhoogd risico op gespleten verhemelte na ampicilline gebruik in de tweede en derde maand van de zwangerschap. De auteurs concluderen dat dit waarschijnlijk een toevalsbevinding is vanwege het gebrek aan bewijs in andere studies. (22)

Benzylpenicilline
Benzylpenicilline is een veelgebruikt antibioticum. Er zijn tot nu toe geen aanwijzingen dat gebruik tijdens de zwangerschap een verhoogd risico geeft op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten. (2, 23)

Fenoxymethylpenicilline
Er is ruime ervaring met fenoxymethylpenicilline gebruik tijdens de zwangerschap (>20.000 blootstellingen). Er wordt geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten gezien. (1, 20, 24-26)

Flucloxacilline en feneticilline
Er is weinig gedocumenteerde ervaring met deze middelen, maar in de praktijk zijn dit veelgebruikte penicillines. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat gebruik tijdens de zwangerschap een verhoogd risico geeft op aangeboren afwijkingen of andere nadelige uitkomsten.

Piperacilline en piperacilline/tazobactam
Over het gebruik van piperacilline(/tazobactam) tijdens de zwangerschap zijn weinig gegevens bekend. In een klein aantal studies werd piperacilline blootstelling onderzocht als onderdeel van de groep penicillines. Deze onderzoeken vonden geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen na gebruik van penicillines tijdens de zwangerschap.(2)

Referenties

1. Muanda FT, Sheehy O, Berard A. Use of antibiotics during pregnancy and the risk of major congenital malformations: A population based cohort study. Br.J Clin Pharmacol. 2017; 83(11):2557-71.
2. Crider KS, Cleves MA, Reefhuis J, et al. Antibacterial medication use during pregnancy and risk of birth defects: National Birth Defects Prevention Study. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine. 2009; 163(11):978-85. doi:10.1001/archpediatrics.2009.188
3. Eric M, Sabo A. Teratogenicity of antibacterial agents. Collegium Antropologicum. 2008; 32(3):919-25.
4. Cohen Elias S, Yarza S, Yerushalmi B, et al. Infantile hypertrophic pyloric stenosis: maternal diabetes and perinatal exposure to non-macrolide antibiotics. J Perinatol. 2023. doi:10.1038/s41372-023-01619-2
5. Damkier P, Bronniche LMS, Korch-Frandsen JFB, et al. In utero exposure to antibiotics and risk of congenital malformations: a population-based study. Am J Obstet Gynecol. 2019; 221(6):648.e1-.e15. doi:10.1016/j.ajog.2019.06.050
6. Daniel S, Doron M, Fishman B, et al. The safety of amoxicillin and clavulanic acid use during the first trimester of pregnancy. Br J Clin Pharmacol. 2019. doi:10.1111/bcp.14118
7. Santos F, Sheehy O, Perreault S, et al. Exposure to anti-infective drugs during pregnancy and the risk of small-for-gestational-age newborns: a case-control study. BJOG. 2011; 118(11):1374-82.
8. Cooper WO, Hernandez-Diaz S, Arbogast PG, et al. Antibiotics potentially used in response to bioterrorism and the risk of major congenital malformations. Paediatr Perinat Epidemiol. 2009; 23(1):18-28.
9. Jepsen P, Skriver MV, Floyd A, et al. A population-based study of maternal use of amoxicillin and pregnancy outcome in Denmark. British Journal of Clinical Pharmacology. 2003; 55(2):216-21.
10. Colley DP, Kay J, Gibson GT. Amoxycillin and ampicillin: A study of their use in pregnancy. Aust J Pharm. 1983:107-11.
11. Lin KJ, Mitchell AA, Yau WP, et al. Maternal Exposure to Amoxicillin and the Risk of Oral Clefts. Epidemiology. 2012; 23(5):699-705.
12. Puho EH, Szunyogh M, Metneki J, et al. Drug treatment during pregnancy and isolated orofacial clefts in Hungary. Cleft Palate Craniofacial Journal. 2007; 44(2):194-202.
13. Muanda FT, Sheehy O, Berard A. Use of antibiotics during pregnancy and risk of spontaneous abortion. CMAJ. 2017; 189(17):E625-E33.
14. Berkovitch M, Diav-Citrin O, Greenberg R, et al. First-trimester exposure to amoxycillin/clavulanic acid: a prospective, controlled study. Br J Clin Pharmacol. 2004; 58(3):298-302.
15. Czeizel AE, Rockenbauer M, Sorensen HT, et al. Augmentin treatment during pregnancy and the prevalence of congenital abnormalities: a population-based case-control teratologic study. European Journal of Obstetrics and Gynecology and Reproductive Biology. 2001; 97(2):188-92.
16. Pedler SJ, Bint AJ. Comparative study of amoxicillin-clavulanic acid and cephalexin in the treatment of bacteriuria during pregnancy. Antimicrobial agents and chemotherapy. 1985; 27(4):805-510.
17. Kenyon SL, Taylor DJ, Tarnow-Mordi W, et al. Broad-spectrum antibiotics for preterm, prelabour rupture of fetal membranes: the ORACLE I randomised trial. Lancet. 2001; 357(9261):979-88.
18. Al Sabbagh A, Moss S, Subhedar N. Neonatal necrotising enterocolitis and perinatal exposure to co-amoxyclav. Archives of disease in childhood.Fetal and neonatal edition. 2004; 89(2):F187.
19. Ehsanipoor RM, Chung JH, Clock CA, et al. A retrospective review of ampicillin-sulbactam and amoxicillin + clavulanate vs cefazolin/cephalexin and erythromycin in the setting of preterm premature rupture of membranes: maternal and neonatal outcomes. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2008; 198(5):e54-e6.
20. Aselton P, Jick H, Milunsky A, et al. First-trimester drug use and congenital disorders. Obstet Gynecol. 1985; 65(4):451-5.
21. Jick H, Holmes LB, Hunter JR, et al. First-trimester drug use and congenital disorders. Journal of the American Medical Association. 1981; 246(4):343-6.
22. Czeizel AE, Rockenbauer M, Sorensen HT, et al. A population-based case-control teratologic study of ampicillin treatment during pregnancy. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2001; 185(1):140-7.
23. Nahum GG, Uhl K, Kennedy DL. Antibiotic use in pregnancy and lactation: what is and is not known about teratogenic and toxic risks. Obstet Gynecol. 2006; 107(5):1120-38.
24. Dencker BB, Larsen H, Jensen ES, et al. Birth outcome of 1886 pregnancies after exposure to phenoxymethylpenicillin in utero. Clinical Microbiology and Infection. 2002; 8(4):196-201.
25. Czeizel AE, Rockenbauer M, Olsen J, et al. Oral phenoxymethylpenicillin treatment during pregnancy - Results of a population-based Hungarian case-control study. Archives of Gynecology and Obstetrics. 2000; 263(4):178-81.
26. B. Källen, Maternal Drug Use and Infant Congenital Malformations, 2019. https://doi.org/10.1007/978-3-030-17898-7. 

Laatst bijgewerkt op 23-02-2023


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.