Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Achtergrondinformatie over geneesmiddelgebruik door de man met kinderwens

In het kort

Weinig onderzoek naar de gevolgen van geneesmiddelgebruik door een toekomstige vader
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de invloed van het geneesmiddelgebruik door de man op de zwangerschap van de partner. Ook is er weinig onderzoek gedaan naar de gezondheid van het kind in deze zwangerschap. Meer onderzoek is nodig voor meer kennis hierover.  

Sommige geneesmiddelen hebben invloed op de vruchtbaarheid van de man
Hierdoor kan het lang duren of niet lukken om zwanger te worden. Soms is dit effect blijvend. In andere gevallen herstelt de vruchtbaarheid zich weer in de maanden nadat de man met het geneesmiddel is gestopt. Zo kan het gebruik van finasteride of een SSRI de spermakwaliteit van de man verminderen, maar dit verbetert meestal weer nadat hij met het middel stopt. Methylfenidaat en TNF-alfa blokkers lijken geen nadelig effect te hebben op de mannelijke vruchtbaarheid. Als het niet lukt om zwanger te worden, bespreek dan het geneesmiddelgebruik van de man met een arts of apotheker. De meeste geneesmiddelen hebben overigens geen gevolgen voor de vruchtbaarheid van de man. 

Er lijkt geen verhoogd risico te zijn op aangeboren afwijkingen bij het kind
Maar dit is nog weinig onderzocht. In de drie maanden voor de zwangerschap ontwikkelt zich de zaadcel die de eicel zal bevruchten. Deze zaadcel is gevoelig voor invloeden van buitenaf en kan hierdoor beschadigd raken. Bij de meeste geneesmiddelen is anticonceptie niet nodig. Bij sommige geneesmiddelen staat in de bijsluiter wel het advies om anticonceptie te gebruiken, zoals bij thiopurines en methotrexaat. En om minstens 3 maanden anticonceptie door te gebruiken na het stoppen van het geneesmiddel. Als het geneesmiddel na het stoppen veel tijd nodig heeft om uit het lichaam te gaan, wordt deze tijd bij de 3 maanden opgeteld. De zaadcellen die zich ná deze periode ontwikkelen, zijn niet blootgesteld aan het geneesmiddel. Dit advies wordt vooral gegeven uit voorzorg. Bespreek het gebruik van deze geneesmiddelen met een arts of apotheker als er een actieve kinderwens is. Tot nu toe wordt er geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen gezien. Ook niet als de vrouw toch zwanger wordt binnen de 3 maanden.

Geneesmiddelgebruik van de vader ná het ontstaan van de zwangerschap heeft geen invloed op het kind.
Als een man een geneesmiddel slikt, kan dit middel zich verspreiden over zijn lichaam. Zo komen sommige geneesmiddelen ook in het semen. Bij seksueel contact tijdens de zwangerschap kan het geneesmiddel via het semen naar de moeder gaan. Er komt echter op deze manier maar heel weinig geneesmiddel bij de moeder. Het is daarom zeer onwaarschijnlijk dat dit invloed heeft op de zwangerschap of op het kind. Het gebruik van een condoom is niet nodig.

Zie ook onze informatiepagina’s over het gebruik van specifieke geneesmiddelen door de man met kinderwens:

Achtergrondinformatie

Een geneesmiddel kan een nadelig effect op de spermatogenese hebben
De spermatogenese vindt bij mannen vanaf de puberteit continu plaats. Het is een cyclus van minder dan 3 maanden van de ontwikkeling van de zaadcel tot de ejaculatie [1, 2] Van een beperkt aantal geneesmiddelen is uit onderzoek gebleken dat ze invloed kunnen hebben op de spermatogenese. [3, 4] Verschillende effecten op het sperma zijn mogelijk, waaronder een verminderd aantal spermacellen, verminderde beweeglijkheid, een afwijkende vorm of een effect op het DNA. [5] De schade aan het DNA in de zaadcel geeft vooral verminderde vruchtbaarheid. [6] Het is niet vastgesteld of dit tot genetische afwijkingen bij het kind zou kunnen leiden

Uit het (beperkte) onderzoek dat tot nu toe is gedaan, blijkt niet dat er een verhoogde kans is op aangeboren afwijkingen bij het kind na geneesmiddelgebruik door de vader. [7] De meest aannemelijke verklaring hiervoor is het principe van ‘survival of the fittest’: dit zorgt ervoor dat alleen een niet-beschadigde spermacel uit de miljoenen beschikbare spermacellen de zwangerschap tot stand brengt. Mocht er toch bevruchting met een beschadigde zaadcel plaatsvinden dan leidt dit waarschijnlijk tot een vroege miskraam. [8] Het effect op de spermatogenese, de (verminderde) of onvruchtbaarheid, kan reversibel of irreversibel zijn. [9]

De hoeveelheid geneesmiddel in het semen is laag
Enkele geneesmiddelen kunnen in kleine hoeveelheden in het semen terechtkomen. [10] Bij geneesmiddelen die teratogeen zijn, zou er door de coitus tijdens de zwangerschap blootstelling van het kind kunnen optreden. De hoeveelheid geneesmiddel dat via het semen bij het kind kan komen is echter zo laag, dat deze teratogene effecten niet te verwachten zijn. [11]  

arrow icon
  • Meistrich ML. Risks of genetic damage in offspring conceived using spermatozoa produced during chemotherapy or radiotherapy. Andrology. 2020-05-01;8(3):545-558
  • Misell LM, et al. A stable isotope-mass spectrometric method for measuring human spermatogenesis kinetics in vivo. The Journal of urology. 2006-01-01;175(1):242-6; discussion 246
  • Ding J, et al. FDA-approved medications that impair human spermatogenesis. Oncotarget. 2017-02-07;8(6):10714-10725
  • Perez-Garcia LF, et al. The effect of paternal exposure to immunosuppressive drugs on sexual function, reproductive hormones, fertility, pregnancy and offspring outcomes: a systematic review. Human reproduction update. 2020-11-01;26(6):961-1001
  • Ley D, et al. Methotrexate Reduces DNA Integrity in Sperm From Men With Inflammatory Bowel Disease. Gastroenterology. 2018-06-01;154(8):2064-2067.e3
  • Ribas-Maynou J, Benet J. Single and Double Strand Sperm DNA Damage: Different Reproductive Effects on Male Fertility. Genes. 2019-01-31;10(2)
  • Engeland A, et al. Effects of preconceptional paternal drug exposure on birth outcomes: cohort study of 340,000 pregnancies using Norwegian population-based databases. British journal of clinical pharmacology. 2013-04-01;75(4):1134-41
  • Sakkas D, Ramalingam M, Garrido N. Sperm selection in natural conception: what can we learn from Mother Nature to improve assisted reproduction outcomes? Human reproduction update. 2015-11-01;21(6):711-26
  • Semet M, et al. The impact of drugs on male fertility: a review. Andrology. 2017-07-01;5(4):640-663
  • Klemmt L, Scialli AR. The transport of chemicals in semen. Birth defects research. Part B, Developmental and reproductive toxicology. 2005-04-01;74(2):119-31
  • Scialli AR, et al. Potential seminal transport of pharmaceuticals to the conceptus. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2015-12-01;58:213-21

Laatst bijgewerkt op 29-11-2021


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.