Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Coronavaccin tijdens de zwangerschap

In het kort

Het coronavaccin heeft geen nadelige gevolgen voor de zwangerschap en het kind
Wereldwijd zijn al grote aantallen zwangere vrouwen gevaccineerd tegen de infectie met het coronavirus. De onderzoeken laten zien dat de coronavaccins geen nadelige gevolgen hebben voor de zwangerschap en voor het kind. De antistoffen die de moeder maakt komen via de navelstreng ook bij het ongeboren kind. Hierdoor kan de moeder bescherming tegen COVID-19 aan het kind meegeven.

Het meeste onderzoek is gedaan naar de vaccins van Pfizer, Moderna en AstraZeneca, waardoor deze als meest veilig zijn ingedeeld. Naar het vaccin van Janssen is minder onderzoek gedaan, maar de studies laten dezelfde geruststellende resultaten zien.

Zwangeren kunnen ook de booster vaccinatie krijgen
Enkele studies uit Amerika en Israel laten zien dat de booster een goede bescherming geeft tegen de Omikronvariant. Er zijn tot nu toe geen nadelige gevolgen voor de zwangerschap en het kind gezien.

Geen nadelige gevolgen voor de vruchtbaarheid na het coronavaccin
Ook bij een kinderwens mag de coronavaccinatie gegeven worden. Er worden geen negatieve gevolgen van de coronavaccins op de vruchtbaarheid gezien. Bij IVF is het advies om het moment van vaccinatie met de behandelaar af te stemmen.

Een COVID-19 infectie tijdens de zwangerschap kan ernstige gevolgen hebben
Zwangeren hebben een grotere kans dat COVID-19 ernstig verloopt dan niet-zwangeren. Een coronavirus infectie (COVID-19) tijdens de zwangerschap geeft een hoger risico op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht. Ook kan de infectie zorgen voor schade aan de placenta en is er een grotere kans op een doodgeboorte. Het is erg belangrijk voor zwangere vrouwen om zich te beschermen tegen COVID-19.

Let op

  • Na vaccinatie kan soms koorts optreden. Behandel (hoge) koorts in de zwangerschap met paracetamol.

Risico indeling

  • Meest veilig tooltip icon Dit geneesmiddel is -binnen deze groep- de veiligste keuze voor gebruik tijdens de zwangerschap. Er is, in onderzoek of in de praktijk, geen verhoogd risico gevonden op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten op de zwangerschap. Of studies tonen discrepanties, maar zijn overwegend gunstig. Het belang van behandeling zal na afweging veelal groter zijn dan het risico.
    • - astrazeneca vaccin (vaxzevria)
    • - moderna vaccin (spikevax)
    • - pfizer vaccin (comirnaty)
  • Waarschijnlijk veilig tooltip icon Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Maar indien mogelijk heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘Meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel of studies minder discrepanties tonen. Het belang van behandeling kan na afweging groter zijn dan het risico.
    • - janssen vaccin

Achtergrondinformatie

Het advies aan alle zwangere vrouwen is om zich te laten vaccineren
De zwangerschap zelf geeft namelijk een verhoogd risico op een ernstiger beloop van COVID-19, zeker in het derde trimester. Zie hiervoor onze kennispagina over coronavirus infectie (COVID-19) tijdens de zwangerschap. Dit advies is nog meer van belang bij zwangere vrouwen die daarnaast nog andere risicofactoren hebben, zoals obesitas, diabetes, of ernstige chronische nier-, lever, long- of hartaandoeningen. Studies laten zien dat zwangeren die gevaccineerd zijn een lager risico hebben op een ernstig beloop van COVID-19 vergeleken met zwangeren die niet gevaccineerd zijn.[1] Kinderen van vrouwen die gevaccineerd waren tijdens de zwangerschap hebben een lagere kans op een coronavirus infectie dan kinderen van ongevaccineerde vrouwen. [2-4]

Geen nadelige effecten op de zwangerschap en het ongeboren kind
Wereldwijd zijn inmiddels grote aantallen zwangeren gevaccineerd met het coronavaccin. Meerdere observationele onderzoeken naar de zwangerschapsuitkomsten en de gezondheid van het kind zijn sindsdien gepubliceerd.[5-24] Deze data zijn ook samengevat in meta-analyses en reviews.[25-28] Na vaccinatie wordt geen verhoogd risico gezien op aangeboren afwijkingen, vroeggeboorte, laag geboortegewicht, doodgeboorte of andere nadelige effecten bij het kind en/of de zwangerschap. De meeste zwangere vrouwen in de studies zijn gevaccineerd met het vaccin van Pfizer of Moderna, veelal in het tweede of derde trimester.

Geen aanwijzingen voor een verhoogd risico op een miskraam
Verschillende studies zagen geen verhoogd risico op een miskraam bij in totaal ruim 3.600 zwangeren die in het eerste trimester het Pfizer of Moderna vaccin kregen.[6, 20, 22] Een meta-analyse zag onder 15.684 blootgestelde en 108.249 niet-blootgestelde zwangerschappen geen effect van de vaccinatie op de kans op een miskraam. De meeste van deze vrouwen kregen het Pfizer of Moderna vaccin.[25] Eén studie zag onder 72 zwangeren dat het vaccin van AstraZeneca geen verhoogd risico op een miskraam gaf.[29]

Antilichamen gaan via de navelstreng over naar het kind
Antilichamen opgewekt door het vaccin kunnen in het tweede en/of derde trimester naar het kind getransporteerd worden. Op deze manier kan de moeder bescherming tegen COVID-19 aan het kind meegeven, als er voldoende tijd (minstens 2 tot 3 weken) zit tussen de vaccinatie en de bevalling. Een aantal studies beschrijft de overgang van antilichamen via navelstrengbloed na vaccinatie tijdens de zwangerschap met het vaccin van Moderna en Pfizer.[28, 30] De hoeveelheid antistoffen van de moeder en de neonaat bij de bevalling waren het hoogst na vaccinatie in het derde trimester, en het laagst na vaccinatie in het eerste trimester.[31, 32] In studies naar vaccinaties in het derde trimester was de overgang van antilichamen naar het kind groter wanneer de vaccinatie vroeger in het derde trimester werd gegeven.[30, 31, 33] Bovendien is het krijgen van een booster mRNA vaccinatie geassocieerd met hoge niveaus van antilichamen in het bloed van de moeder en van de neonaat.[28, 34, 35]

Zwangere vrouwen kunnen dezelfde bijwerkingen krijgen als anderen
Bijwerkingen zoals die ook bij andere gevaccineerden te verwachten zijn, zoals koorts en een rode prikplekreactie, zijn ook bij zwangeren mogelijk.[36-39] Koorts tijdens de zwangerschap dient met paracetamol behandeld te worden. Hoge koorts kan nadelige effecten hebben voor het kind. Ook een (ernstige) allergische reactie op een vaccin kan nadelig zijn voor de zwangerschap en moet adequaat behandeld worden.

Er wordt geen verminderde vruchtbaarheid gezien na coronavaccinatie
De diertoxiciteitsstudies van de fabrikanten van de vaccins laten geen aanwijzingen zien voor nadelige gevolgen op de vruchtbaarheid bij de vrouw.[40], RIVM) Er zouden zorgen zijn dat het coronavaccin tot onvruchtbaarheid van de vrouw leidt doordat antistoffen tegen het SARS-CoV-2 spike eiwit mogelijk zouden reageren met syncytin-1. Syncytin-1 speelt een belangrijke rol bij de placenta ontwikkeling. Een onderzoek laat echter geen aanwijzingen zien dat de antistoffen tegen het SARS-CoV-2 spike eiwit reageren met syncytin-1.[41] Een studie zag na coronavaccinatie geen nadelige effecten op de vruchtbaarheid. Deze studie betrof 1229 gevaccineerde vrouwen, waarvan de meeste met het Pfizer of Moderna vaccin en 67 met het Janssen vaccin. Onder 1369 mannen in deze studie werd eveneens geen verminderde vruchtbaarheid gezien.[42] Een studie door de fabrikant van het AstraZeneca vaccin zag tijdens de vaccin trial geen verschil in vruchtbaarheid tussen de vrouwen die het vaccin kregen en de controlegroep.[29]

In een aantal studies bij in totaal bijna 1500 vrouwen in een vruchtbaarheidsbehandeling worden geen nadelige effecten op de vruchtbaarheid gezien na vaccinatie met het Pfizer of Moderna vaccin. Onderzochte uitkomsten verschilden tussen de studies. Er werd onder andere gekeken naar het aantal eicellen, de oocyten kwaliteit, folliculaire functie, implantatie, de vruchtzak en het aantal zwangerschappen.[43-47] In drie studies met ongeveer 130 mannen hadden het Pfizer en Moderna vaccin geen nadelige gevolgen voor de semen parameters.[48-50] 

Belangrijke links en reviews
Het standpunt van het European Network of Teratology Information Services (ENTIS).
De website van de European Medicines Agency (EMA) en van de Society for Maternal-Fetal Medicine (SMFM).
Voor meer algemene informatie over de vaccinontwikkeling, zie de website van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Microbiologie. 

Referenties
1.             Tormen, M., et al., Effectiveness and safety of COVID-19 vaccine in pregnant women: a systematic review with meta-analysis. Bjog, 2022.
2.             Halasa, N.B., et al., Maternal Vaccination and Risk of Hospitalization for Covid-19 among Infants. N Engl J Med, 2022.
3.             Carlsen, E.O., et al., Association of COVID-19 Vaccination During Pregnancy With Incidence of SARS-CoV-2 Infection in Infants. JAMA Intern Med, 2022.
4.             Jorgensen, S.C.J., et al., Maternal mRNA covid-19 vaccination during pregnancy and delta or omicron infection or hospital admission in infants: test negative design study. Bmj, 2023. 380: p. e074035.
5.             Blakeway, H., et al., COVID-19 vaccination during pregnancy: coverage and safety. Am J Obstet Gynecol, 2022. 226(2): p. 236.e1-236.e14.
6.             Citu, I.M., et al., The Risk of Spontaneous Abortion Does Not Increase Following First Trimester mRNA COVID-19 Vaccination. J Clin Med, 2022. 11(6).
7.             Fell, D.B., et al., Association of COVID-19 Vaccination in Pregnancy With Adverse Peripartum Outcomes. Jama, 2022.
8.             Fell, D.B., et al., Risk of preterm birth, small for gestational age at birth, and stillbirth after covid-19 vaccination during pregnancy: population based retrospective cohort study. Bmj, 2022. 378: p. e071416.
9.             Goldshtein, I., et al., Association of BNT162b2 COVID-19 Vaccination During Pregnancy With Neonatal and Early Infant Outcomes. JAMA Pediatr, 2022.
10.           Goldshtein, I., et al., Association Between BNT162b2 Vaccination and Incidence of SARS-CoV-2 Infection in Pregnant Women. JAMA, 2021.
11.           Kharbanda, E.O., et al., Spontaneous Abortion Following COVID-19 Vaccination During Pregnancy. JAMA, 2021. 326(16): p. 1629-1631.
12.           Lipkind, H.S., et al., Receipt of COVID-19 Vaccine During Pregnancy and Preterm or Small-for-Gestational-Age at Birth - Eight Integrated Health Care Organizations, United States, December 15, 2020-July 22, 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 2022. 71(1): p. 26-30.
13.           Magnus, M.C., et al., Covid-19 Vaccination during Pregnancy and First-Trimester Miscarriage. N Engl J Med, 2021.
14.           Magnus, M.C., et al., Association of SARS-CoV-2 Vaccination During Pregnancy With Pregnancy Outcomes. Jama, 2022.
15.           Peretz-Machluf, R., et al., Obstetric and Neonatal Outcomes following COVID-19 Vaccination in Pregnancy. J Clin Med, 2022. 11(9).
16.           Rottenstreich, M., et al., Covid-19 vaccination during the third trimester of pregnancy: rate of vaccination and the maternal and neonatal outcomes, a multicenter retrospective cohort study. Bjog, 2021.
17.           Ruderman, R.S., et al., Association of COVID-19 Vaccination During Early Pregnancy With Risk of Congenital Fetal Anomalies. JAMA Pediatr, 2022.
18.           Shimabukuro, T.T., et al., Preliminary Findings of mRNA Covid-19 Vaccine Safety in Pregnant Persons. New England Journal of Medicine, 2021.
19.           Theiler, R.N., et al., Pregnancy and birth outcomes after SARS-CoV-2 vaccination in pregnancy. Am J Obstet Gynecol MFM, 2021. 3(6): p. 100467.
20.           Trostle, M.E., et al., COVID-19 vaccination in pregnancy: early experience from a single institution. Am J Obstet Gynecol MFM, 2021. 3(6): p. 100464.
21.           Wainstock, T., et al., Prenatal maternal COVID-19 vaccination and pregnancy outcomes. Vaccine, 2021. 39(41): p. 6037-6040.
22.           Zauche, L.H., et al., Receipt of mRNA COVID-19 vaccines preconception and during pregnancy and risk of self-reported spontaneous abortions, CDC v-safe COVID-19 Vaccine Pregnancy Registry 2020-21. Res Sq, 2021.
23.           Ibroci, E., et al., Impact of prenatal COVID-19 vaccination on delivery and neonatal outcomes: Results from a New York City cohort. Vaccine, 2023. 41(3): p. 649-656.
24.           Calvert, C., et al., A population-based matched cohort study of major congenital anomalies following COVID-19 vaccination and SARS-CoV-2 infection. Nat Commun, 2023. 14(1): p. 107.
25.           Prasad, S., et al., Systematic review and meta-analysis of the effectiveness and perinatal outcomes of COVID-19 vaccination in pregnancy. Nat Commun, 2022. 13(1): p. 2414.
26.           Carbone, L., et al., COVID-19 vaccine and pregnancy outcomes: a systematic review and meta-analysis. Int J Gynaecol Obstet, 2022.
27.           Hameed, I., et al., Is it safe and effective to administer COVID-19 vaccines during pregnancy? A systematic review and meta-analysis. Am J Infect Control, 2022.
28.           Badell, M.L., et al., Covid-19 vaccination in pregnancy. Bmj, 2022. 378: p. e069741.
29.           Hillson, K., et al., Fertility rates and birth outcomes after ChAdOx1 nCoV-19 (AZD1222) vaccination. The Lancet, 2021. 398(10312): p. 1683-1684.
30.           Fu, W., et al., Systematic review of the safety, immunogenicity, and effectiveness of COVID-19 vaccines in pregnant and lactating individuals and their infants. Int J Gynaecol Obstet, 2022. 156(3): p. 406-417.
31.           Rottenstreich, A., et al., The effect of gestational age at BNT162b2 mRNA vaccination on maternal and neonatal SARS-CoV-2 antibody levels. Clin Infect Dis, 2022.
32.           Popescu, D.E., et al., The Benefits of Vaccination against SARS-CoV-2 during Pregnancy in Favor of the Mother/Newborn Dyad. Vaccines (Basel), 2022. 10(6).
33.           Rottenstreich, A., et al., Timing of SARS-CoV-2 vaccination during the third trimester of pregnancy and transplacental antibody transfer: a prospective cohort study. Clin Microbiol Infect, 2022. 28(3): p. 419-425.
34.           Atyeo, C., et al., COVID-19 booster dose induces robust antibody response in pregnant, lactating, and nonpregnant women. Am J Obstet Gynecol, 2022.
35.           Kugelman, N., et al., Third trimester messenger RNA COVID-19 booster vaccination upsurge maternal and neonatal SARS-CoV-2 immunoglobulin G antibody levels at birth. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2022. 274: p. 148-154.
36.           Brinkley, E., et al., COVID-19 Vaccinations in Pregnancy: Comparative Evaluation of Acute Side Effects and Self-Reported Impact on Quality of Life between Pregnant and Non-pregnant Women in the United States. Am J Perinatol, 2022.
37.           DeSilva, M., et al., Evaluation of Acute Adverse Events after Covid-19 Vaccination during Pregnancy. N Engl J Med, 2022.
38.           Kachikis, A., et al., Short-term Reactions Among Pregnant and Lactating Individuals in the First Wave of the COVID-19 Vaccine Rollout. JAMA Netw Open, 2021. 4(8): p. e2121310.
39.           Komine-Aizawa, S., et al., The vaccination status and adverse effects of COVID-19 vaccine among pregnant women in Japan in 2021. J Obstet Gynaecol Res, 2022.
40.           Bowman, C.J., et al., Lack of effects on female fertility and prenatal and postnatal offspring development in rats with BNT162b2, a mRNA-based COVID-19 vaccine. Reprod Toxicol, 2021. 103: p. 28-35.
41.           Prasad, M., et al., No crossreactivity of anti-SARS-CoV-2 spike protein antibodies with Syncytin-1. Cell Mol Immunol, 2021. 18(11): p. 2566-2568.
42.           Wesselink, A.K., et al., A prospective cohort study of COVID-19 vaccination, SARS-CoV-2 infection, and fertility. Am J Epidemiol, 2022.
43.           Aharon, D., et al., In Vitro Fertilization and Early Pregnancy Outcomes After Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Vaccination. Obstet Gynecol, 2022.
44.           Avraham, S., et al., Coronavirus disease 2019 vaccination and infertility treatment outcomes. Fertil Steril, 2022. 117(6): p. 1291-1299.
45.           Dong, M., et al., Effects of COVID-19 vaccination status, vaccine type, and vaccination interval on IVF pregnancy outcomes in infertile couples. J Assist Reprod Genet, 2022.
46.           Morris, R.S., SARS-CoV-2 spike protein seropositivity from vaccination or infection does not cause sterility. F S Rep, 2021. 2(3): p. 253-255.
47.           Orvieto, R., et al., Does mRNA SARS-CoV-2 vaccine influence patients' performance during IVF-ET cycle? Reprod Biol Endocrinol, 2021. 19(1): p. 69.
48.           Gonzalez, D.C., et al., Sperm Parameters Before and After COVID-19 mRNA Vaccination. JAMA, 2021.
49.           Safrai, M., et al., The BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccine does not impair sperm parameters. Reprod Biomed Online, 2022. 44(4): p. 685-688.
50.           Diaz, P., et al., Long-term evaluation of sperm parameters after coronavirus disease 2019 messenger ribonucleic acid vaccination. F S Rep, 2022. 3(3): p. 211-213.

 

Laatst bijgewerkt op 17-02-2023


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.