Methyldopa
Methyldopa is al jaren één van de voorkeursmiddelen bij hypertensie in de zwangerschap.(1) Methyldopa wordt meestal goed verdragen en is goed onderzocht. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen voor een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen bij gebruik in het 1e trimester (kleine 2000 blootstellingen).(2-8) Eén retrospectieve studie vindt een verhoogd risico op een drietal afwijkingen in verschillende orgaansystemen. De aantallen in deze studie zijn echter heel laag en er zijn geen andere studies die deze bevindingen bevestigen. Hierdoor is de waarde van deze uitkomsten waarschijnlijk beperkt.(9)
Verschillende studies vinden een verhoogd risico op een laag geboortegewicht en vroeggeboorte na gebruik van methyldopa tijdens de zwangerschap.(3, 5, 10-12) Het risico hierop lijkt bij methyldopa kleiner dan bij andere middelen zoals labetalol en nifedipine maar is waarschijnlijk ook afhankelijk van de mate waarin de hypertensie onder controle is.(3, 11, 13, 14) Hypertensie tijdens de zwangerschap die niet goed onder controle is kan ook leiden tot vroeggeboorte en een (te) laag geboortegewicht.
Er is één melding van een rebound effect bij een pasgeborene.(15) Het betreft een casus van een hypertensieve crisis met acuut hartfalen bij een pasgeborene twee weken postpartum. De moeder gebruikte de laatste tien weken van de zwangerschap methyldopa. Gedacht wordt dat de hypertensieve crisis is veroorzaakt door een rebound effect na methyldopa blootstelling tijdens de zwangerschap. Er zijn geen andere case reports die deze symptomen beschrijven bij de neonaat na gebruik van methyldopa in de zwangerschap.
Clonidine
Er is weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van clonidine in de zwangerschap. Ervaring met het gebruik als antihypertensivum is beperkt en vooral in het derde trimester (ruim 200 zwangerschappen). Een drietal studies met blootstellingen tijdens het eerste trimester (<40 blootstellingen) ziet geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen.(16-18) De getallen zijn echter te klein om een uitspraak te kunnen doen over het risico op aangeboren afwijkingen.
Clonidine heeft een heterogeen anti-hypertensief effect door ofwel het verlagen van de vaatweerstand ofwel door het verlagen van de cardiac output.(19) In één studie wordt een verhoogd risico gezien op een laag geboortegewicht bij kinderen van moeders waarbij clonidine de cardiac output verlaagt. Dit risico was niet aanwezig bij de moeders waarbij clonidine de vaatweerstand verlaagt.(19) Deze bevindingen zijn (nog) niet bevestigd in grotere studies en zouden ook veroorzaakt kunnen worden door de onderliggende hypertensie.
Er zijn enkele cases beschreven van kortdurende hypertensie bij de neonaat na gebruik van clonidine aan het eind van de zwangerschap.(20) Dit zou mogelijk een rebound effect kunnen zijn. Er zijn ook cases waarin geen hypertensie bij de neonaat wordt gezien.(21, 22) Eén case-report beschrijft neonatale hypotonie, sufheid en mogelijk gegeneraliseerde insulten na gebruik van 0,15 mg clonidine per dag door de moeder tijdens de zwangerschap en aansluitend tijdens de borstvoeding. Na staken van de borstvoeding verdwenen de symptomen binnen 24 uur.(23)
Guanfacine
Er is één studie beschikbaar over het gebruik van guanfacine tijdens de zwangerschap.(24) In deze studie werden 30 vrouwen gedurende 16-68 dagen behandeld met guanfacine vanwege hypertensie bij pre-eclampsie. De zwangerschapstermijn van de vrouwen in de studie werd niet vermeld. Er werden geen aangeboren afwijkingen gezien bij de kinderen. Zes kinderen hadden een laag geboortegewicht. Dit zou ook gerelateerd kunnen zijn aan de onderliggende hypertensie. Er zijn geen andere gegevens beschikbaar over het gebruik van guanfacine tijdens de zwangerschap. Op basis van deze data kan geen uitspraak worden gedaan over de veiligheid van guanfacine tijdens de zwangerschap.
Moxonidine
Er zijn geen gegevens bekend over het gebruik van moxonidine tijdens de zwangerschap.
Referenties
1. Scott G, Gillon TE, Pels A, et al. Guidelines-similarities and dissimilarities: a systematic review of international clinical practice guidelines for pregnancy hypertension. Am J Obstet Gynecol. 2022; 226(2s):S1222-s36. doi:10.1016/j.ajog.2020.08.018
2. Ishikawa T, Nishigori H, Akazawa M, et al. Risk of major congenital malformations associated with first-trimester antihypertensives, including amlodipine and methyldopa: A large claims database study 2010-2019. Pregnancy Hypertens. 2023; 31:73-83. doi:10.1016/j.preghy.2023.01.001
3. Al Khalaf S, Khashan AS, Chappell LC, et al. Role of Antihypertensive Treatment and Blood Pressure Control in the Occurrence of Adverse Pregnancy Outcomes: a Population-Based Study of Linked Electronic Health Records. Hypertension. 2022:101161hypertensionaha12218920. doi:10.1161/hypertensionaha.122.18920
4. Hoeltzenbein M, Beck E, Fietz AK, et al. Pregnancy Outcome After First Trimester Use of Methyldopa: A Prospective Cohort Study. Hypertension. 2017; 70(1):201-8.
5. Orbach H, Matok I, Gorodischer R, et al. Hypertension and antihypertensive drugs in pregnancy and perinatal outcomes. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2013; 208(4):301-6.
6. Caton AR, Bell EM, Druschel CM, et al. Antihypertensive medication use during pregnancy and the risk of cardiovascular malformations. Hypertension. 2009; 54(1):63-70.
7. Eric M, Leppee M, Culig J, et al. Pregnancy and drugs for cardiovascular diseases. Acta Cardiologica. 2009; 64(1):23-8.
8. Van Zutphen AR, Werler MM, Browne MM, et al. Maternal hypertension, medication use, and hypospadias in the National Birth Defects Prevention Study. Obstetrics and Gynecology. 2014; 123(2 Pt 1):309-17.
9. de Jonge L, Zetstra-van der Woude PA, Bos HJ, et al. Identifying Associations between Maternal Medication Use and Birth Defects Using a Case-Population Approach: An Exploratory Study on Signal Detection. Drug Saf. 2013; 36(11):1069-78.
10. Meidahl Petersen K, Jimenez-Solem E, Andersen JT, et al. beta-Blocker treatment during pregnancy and adverse pregnancy outcomes: a nationwide population-based cohort study. BMJ Open. 2012; 2(4).
11. Kayser A, Beck E, Hoeltzenbein M, et al. Neonatal effects of intrauterine metoprolol/bisoprolol exposure during the second and third trimester: a cohort study with two comparison groups. J Hypertens. 2020; 38(2):354-61. doi:10.1097/hjh.0000000000002256
12. Xie RH, Guo Y, Krewski D, et al. Beta-blockers increase the risk of being born small for gestational age or of being institutionalised during infancy. BJOG. 2014; 121(9):1090-6.
13. Dublin S, Idu A, Avalos LA, et al. Maternal and neonatal outcomes of antihypertensive treatment in pregnancy: A retrospective cohort study. PLoS One. 2022; 17(5):e0268284. doi:10.1371/journal.pone.0268284
14. Magee LA, von DP, Singer J, et al. Do labetalol and methyldopa have different effects on pregnancy outcome? Analysis of data from the Control of Hypertension In Pregnancy Study (CHIPS) trial. BJOG. 2016; 123(7):1143-51.
15. Su JA, Tang W, Rivero N, et al. Prenatal Exposure to Methyldopa Leading to Hypertensive Crisis and Cardiac Failure in a Neonate. Pediatrics. 2014; 133(5):e1392-e5.
16. Lennestal R, Otterblad Olausson P, Kallen B. Maternal use of antihypertensive drugs in early pregnancy and delivery outcome, notably the presence of congenital heart defects in the infants. European Journal of Clinical Pharmacology. 2009; 65(6):615-25. doi:10.1007/s00228-009-0620-0
17. Maina A, Todros T. A novel approach to hyperemesis gravidarum: evaluation by a visual analogue scale score and treatment with transdermal clonidine. Obstet Med. 2011; 4(4):156-9.
18. Maina A, Arrotta M, Cicogna L, et al. Transdermal clonidine in the treatment of severe hyperemesis. A pilot randomised control trial: CLONEMESI. BJOG. 2014; 121(12):1556-62.
19. Rothberger S, Carr D, Brateng D, et al. Pharmacodynamics of clonidine therapy in pregnancy: a heterogeneous maternal response impacts fetal growth. Am.J Hypertens. 2010; 23(11):1234-40.
20. Boutroy MJ, Gisonna CR, Legagneur M. Clonidine: placental transfer and neonatal adaption. Early Human Development. 1988; 17(1):275-86. doi:https://doi.org/10.1016/0378-3782(88)90015-1
21. Hartikainen AL, Heikkinen JE, Koivisto AM. Pharmacokinetics of clonidine during pregnancy and nursing. Obstetrics and Gynecology. 1987; 69(4):558-60.
22. Horvath JS, Phippard A. Clonidine hydrochloride - A safe and effective antihypertensive agent in pregnancy. Obstetrics and Gynecology. 1985; 66(5):634-8.
23. Sevrez C, Lavocat MP, Mounier G, et al. [Transplacental or breast milk intoxication to clonidine: A case of neonatal hypotonia and drowsiness.]. Archives de Pediatrie. 2014; 21(2):198-200.
24. Philipp E. Guanfacine in the treatment of hypertension due to pre-eclamptic toxaemia in thirty women. Br J Clin Pharmacol. 1980; 1(Suppl 1):1365-2125.
Laatst bijgewerkt op 27-03-2023