Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Orale antihistaminica bij allergie tijdens de zwangerschap

Overzicht

Als tijdens de zwangerschap een oraal antihistaminicum nodig is, gaat de voor­keur uit naar loratadine of cetirizine. Ook desloratadine en levocetirizine kunnen waarschijnlijk veilig gebruikt worden. Clemastine, promethazine en hydroxyzine werken versuffend. Gebruik deze middelen niet vlak voor de bevalling. Het is onbekend of de overige middelen veilig gebruikt kunnen worden.

Andere behandelopties
Als er tijdens de zwangerschap alleen sprake is van oog- of neusklachten door de allergie, heeft lokale behandeling de voorkeur. Zie hiervoor de informatie over Lokale middelen bij allergische rhinitis tijdens de zwangerschap of Lokale middelen bij allergische conjunctivitis tijdens de zwangerschap.

Let op
Gebruik  antihistaminica zoals clemastine, promethazine en hydroxyzine niet vlak voor de bevalling. Deze middelen werken versuffend.

Risico indeling

  • Meest veilig tooltip icon Dit geneesmiddel is -binnen deze groep- de veiligste keuze voor gebruik tijdens de zwangerschap. Er is, in onderzoek of in de praktijk, geen verhoogd risico gevonden op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten op de zwangerschap.
    • - cetirizine
    • - clemastine
    • - loratadine
    • - promethazine (lage dosering)
  • Waarschijnlijk veilig tooltip icon Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Maar indien mogelijk heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘Meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel (zie tekst ‘Meer weten’).
    • - desloratadine
    • - hydroxyzine
    • - levocetirizine
    • - fexofenadine
  • Risico onbekend tooltip icon Over gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid.
    • - acrivastine
    • - alimemazine
    • - cinnarizine
    • - dimetindeen
    • - ebastine
    • - ketotifen
    • - mizolastine
    • - oxomemazine
    • - promethazine (hoge dosering)
    • - rupatadine
arrow icon

Keuze van het middel
Antihistaminica zijn in zeer hoge dosis bij dieren teratogeen. Bij de mens zijn er tot nu toe geen aanwijzingen dat het gebruik van antihistaminica in het eerste trimester een verhoogd risico geeft op aangeboren afwijkingen. De meeste ervaring is opgedaan met de eerste generatie antihistaminica clemastine en promethazine en met de tweede generatie antihistaminica loratadine en cetirizine. De voorkeur gaat uit naar het gebruik van (des)loratadine en (levo)cetirizine, omdat deze middelen geen sederende werking hebben. Als het sederende effect gewenst is, dan kan er gekozen worden voor clemastine, promethazine of hydroxyzine. Gebruik deze middelen niet vlak voor de partus.

Loratadine en desloratadine
Er is veel onderzoek gedaan naar het gebruik van loratadine tijdens de zwangerschap (>5000 zwangerschappen). Dit laat geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien (1-4). Desloratadine is de actieve metaboliet van loratadine. In een studie met ruim 1600 zwangere wordt geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen gezien wanneer desloratadine met loratadine wordt vergeleken (5). Daarom verwacht men ook van desloratadine geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen, maar aanvullend onderzoek moet dit nog bevestigen. 

Cetirizine en levocetirizine
Er is veel onderzoek gedaan naar het gebruik van cetirizine tijdens de zwangerschap (rond de 4000 zwangerschappen). Dit laat geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien (1-2, 6-10). Er is echter een case-control studie die een positieve associatie van cetirizine met tetralogie of Fallot beschrijft, maar de auteurs noemen dat er beperkingen in de studiemethode zijn (11).

Levocetirizine is de actieve R-enantiomeer van cetirizine. Men verwacht ook van levocetirizine geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen, maar aanvullend onderzoek moet dit nog bevestigen. 

Clemastine
Er is veel onderzoek gedaan naar het gebruik van clemastine tijdens de zwangerschap (>4000 zwangerschappen). Dit laat geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien (1). Clemastine heeft een sederende werking.

Promethazine
Er is met meer dan 25.000 zwangerschappen veel onderzoek gedaan naar het gebruik van promethazine tijdens de zwangerschap. De studies laten geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien (1, 7, 12-15). In een grote Amerikaanse studie op een database met bijna 140.000 zwangerschappen met een promethazine voorschrift in het eerste trimester, wordt geen verhoogd risico gezien op aangeboren afwijkingen, hartafwijkingen en schisis (gespleten gehemelte en/of lip) wanneer promethazine wordt vergeleken met ondansetron (16). Het absolute overall risico op aangeboren afwijkingen bij een promethazine voorschrift was 3,3%. Dit is vergelijkbaar met het algemene risico op aangeboren afwijkingen.
In de studies waarin gebruikte doseringen vermeld staan, blijkt vooral 50 mg (25-100 mg) gebruikt te zijn. De hoge dosering van 150 mg is daardoor nog onvoldoende onderzocht.. Promethazine heeft een sterk sederende werking.

Ebastine en hydroxyzine
Er is minder ervaring met het gebruik van hydroxyzine en ebastine tijdens de zwangerschap. Er zijn ruim 1000 zwangerschappen onderzocht waarbij hydroxyzine gebruikt werd (3, 8-9, 17-19). Er is één onderzoek uitgevoerd waar ongeveer 500 zwangerschappen met ebastine onderzocht werden (1). In de uitgevoerde onderzoeken werd geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen gezien. Hydroxyzine heeft een sederende werking.

Fexofenadine
Er is een studie op een voorschriftendatabase naar het gebruik van fexofenadine tijdens de zwangerschap. Daarin zijn bijna 3000 zwangere gevolgd en werd geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen gezien in vergelijking met cetirizine (20).
Fexofenadine is daarbij de actieve metaboliet van terfenadine. Er is ook ruime ervaring met het gebruik van terfenadine tijdens de zwangerschap. Meer dan 1500 zwangerschappen met terfenadine blootstelling zijn onderzocht waarbij geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen is gezien. Terfenadine is uit de handel genomen.
Fexofenadine is niet versuffend.

Dimetindeen
Met dimetindeen is jarenlange gebruikerservaring. Daarom wordt aangenomen dat dit geen verhoogd risico geeft op aangeboren afwijkingen. Maar er is onvoldoende onderzoek gedocumenteerd naar het gebruik van dit middel tijdens de zwangerschap. Dimetindeen heeft een sederende werking.

Overige antihistaminica
Met de overige antihistaminica is nog onvoldoende ervaring tijdens de zwangerschap om een goede inschatting van de risico’s te maken.

arrow icon
  • Kallen B. Maternal Drug Use and Infant Congenital Malformations. 1th. Springer International Publishing;2019-01-01.
  • Wilton LV, Pearce GL, Martin RM. The outcomes of pregnancy in women exposed to newly marketed drugs in general practice in England British journal of obstetrics and gynaecology. 1998-08-01;105(8):882-9
  • Diav-Citrin O, et al. Pregnancy outcome after gestational exposure to loratadine or antihistamines: a prospective controlled cohort study The Journal of allergy and clinical immunology. 2003-06-01;111(6):1239-43
  • Moretti ME, et al. Fetal safety of loratadine use in the first trimester of pregnancy: a multicenter study The Journal of allergy and clinical immunology. 2003-03-01;111(3):479-83
  • Andersson NW, Poulsen HE, Andersen JT. Desloratadine Use During Pregnancy and Risk of Adverse Fetal Outcomes: A Nationwide Cohort Study The journal of allergy and clinical immunology. In practice. 2020-05-01;8(5):1598-1605
  • Weber-Schoendorfer C, Schaefer C. The safety of cetirizine during pregnancy. A prospective observational cohort study Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2008-09-01;26(1):19-23
  • Etwel F, Djokanovic N, Moretti ME. The fetal safety of cetirizine: an observational cohort study and meta-analysis Journal of obstetrics and gynaecology : the journal of the Institute of Obstetrics and Gynaecology. 2014-07-01;34(5):392-9
  • Einarson A, Bailey B, Jung G. Prospective controlled study of hydroxyzine and cetirizine in pregnancy Annals of allergy, asthma & immunology : official publication of the American College of Allergy, Asthma, & Immunology. 1997-02-01;78(2):183-6
  • Schatz M, Petitti D. Antihistamines and pregnancy. Annals of allergy, asthma & immunology : official publication of the American College of Allergy, Asthma, & Immunology. 1997-02-01;78(2):157-9
  • Golembesky A, Cooney M, Boev R. Safety of cetirizine in pregnancy Journal of obstetrics and gynaecology : the journal of the Institute of Obstetrics and Gynaecology. 2018-10-01;38(7):940-945
  • Hansen C, Desrosiers TA, Wisniewski K. Use of antihistamine medications during early pregnancy and selected birth defects: The National Birth Defects Prevention Study, 1997-2011. Birth defects research. 2020-10-01;112(16):1234-1252
  • Golding J, Vivian S, Baldwin JA. Maternal anti-nauseants and clefts of lip and palate. Human toxicology. 1983-01-01;2(1):63-73
  • Gilboa SM, Strickland MJ, Olshan AF. Use of antihistamine medications during early pregnancy and isolated major malformations. Birth defects research. Part A, Clinical and molecular teratology. 2009-02-01;85(2):137-50
  • Bartfai Z, Kocsis J, Puho EH. A population-based case-control teratologic study of promethazine use during pregnancy. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2008-02-01;25(2):276-85
  • Anderka M, et al. Medications used to treat nausea and vomiting of pregnancy and the risk of selected birth defects. Birth defects research. Part A, Clinical and molecular teratology. 2012-01-01;94(1):22-30
  • Huybrechts KF, et al. Association of Maternal First-Trimester Ondansetron Use With Cardiac Malformations and Oral Clefts in Offspring. JAMA. 2018-12-18;320(23):2429-2437
  • Erez S, Schifrin BS, Dirim O. Double-blind evaluation of hydroxyzine as an antiemetic in pregancy The Journal of reproductive medicine. 1971-07-01;7(1):35-7
  • Heinonen OP, Slone D, Shapiro S. Birth Defects and Drugs in Pregnancy..Littleton:Publishing Sciences Group;1977-01-01.
  • Gerald G. Briggs, Roger K. Freeman, Craig V. Towers. Drugs in Pregnancy and Lactation. 11th. Wolters Kluwer Health;2016-04-17. p.707
  • Andersson NW, Torp-Pedersen C, Andersen JT. Association Between Fexofenadine Use During Pregnancy and Fetal Outcomes JAMA pediatrics. 2020-08-01;174(8):e201316

Laatst bijgewerkt op 14-07-2021


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.