Hersen(vlies)ontsteking na vaccinatie

In het kort

Uit onderzoek blijkt dat de meeste vaccins geen hersenontsteking (encefalitis) of hersenvliesontsteking (meningitis) veroorzaken. Het komt heel zelden voor na vaccinatie met levend verzwakte vaccins. Bijvoorbeeld na vaccinatie tegen bof, mazelen en rode hond (BMR) en het varicella zostervirus. Het gaat dan om mensen met een verzwakte afweer. Vaccinaties met een levend verzwakt vaccin worden afgeraden bij deze groep. Een virusinfectie is meestal de oorzaak van een hersen(vlies)ontsteking. Vaccins beschermen tegen bepaalde virusinfecties en voorkomen daardoor hersen(vlies)ontstekingen. [1-8]

Achtergrondinformatie

Vaccinatie veroorzaakt geen hersen(vlies)ontsteking bij een goedwerkend afweersysteem
Uit onderzoek blijkt dat varicella zoster vaccins niet de oorzaak zijn van hersen(vlies)ontsteking bij deze groep mensen [3]. Soms wordt de BMR-vaccinatie in verband gebracht met hersen(vlies)ontsteking bij mensen met een goedwerkend afweersysteem. Dit is afhankelijk van welk vaccin er wordt gebruikt en welke virusstammen erin zitten. Er zijn stammen van het bofvirus, zoals de Leningrad-Zagreb stam, waarbij een risico bestaat op de ontwikkeling van hersenvliesontsteking [1, 2, 4, 9]. In Nederland wordt een andere stam gebruikt van het bofvirus, de Jeryl-Lynnstam. Er is geen verhoogd risico op hersenvliesontsteking na vaccinatie met deze stam [2, 4].

Vaccinaties kunnen hersen(vlies)ontsteking voorkomen
Hersenontsteking wordt vooral veroorzaakt door virussen, zoals het herpes- en mazelenvirus. Infectie met deze virussen kan voorkomen worden door vaccinatie. Hersenvliesontsteking wordt meestal veroorzaakt door een bacterie, zoals de Haemophilus influenzae type b (Hib) bacterie, meningokok of pneumokok [1, 6, 10-16]. Ook virussen zoals het varicella zoster-, bof- of mazelenvirus kunnen de oorzaak zijn van hersenvliesontsteking [1, 2, 9, 17]. Tegen de meeste bacteriële en virale verwekkers van hersen(vlies)ontsteking zijn er vaccins beschikbaar. Meerdere onderzoeken uit verschillende landen laten zien dat deze vaccinaties hersenvliesontsteking en ernstige gevolgen hiervan voorkomen. Vooral bij kinderen zijn er wereldwijd veel minder hersenvliesontstekingen na invoering van de vaccinaties tegen de Hib-bacterie, pneumokok, meningokok, bof, mazelen en rode hond [5, 6, 10-16, 18].

Referenties

Dudley MZ et al. Do Vaccines Cause Meningitis or Encephalitis/Encephalopathy? The Clinician’s Vaccine Safety Resource Guide Optimizing Prevention of Vaccine-Preventable Diseases Across the Lifespan: Springer; 2018. p. 281-89
Kumihashi H, Kano M, Ohfuji S. Age-specfic incidence of aseptic meningitis following mumps vaccination from 2013–2016: estimation based on the number of reported adverse reactions to immunization in Japan. The Japanese Journal of Antibiotics. 2018-10-01;233(53)
Su JR, et al. Safety of Second-Dose Single-Antigen Varicella Vaccine. Pediatrics. 2017-03-01;139(3)
Belyaletdinova IK, Mitrofanova IV, Kozlovskaya LI. Cases of aseptic meningitis after vaccination against mumps in Russia (2009-2019). Public Health. 2020-09-01;186:8-11
de Oliveira LH, et al. Impact and Effectiveness of 10 and 13-Valent Pneumococcal Conjugate Vaccines on Hospitalization and Mortality in Children Aged Less than 5 Years in Latin American Countries: A Systematic Review. PloS one. 2016-12-12;11(12):e0166736
Oliveira DS, Chiaravalloti Neto F, Mota TS. Spatial analysis of pneumococcal meningitis in São Paulo in the pre- and post-immunization era. Rev Saude Publica. 2019-07-18;53:59
Pahud BA, et al. Lack of association between childhood immunizations and encephalitis in California, 1998-2008. Vaccine. 2012-01-05;30(2):247-53
Tam J, et al. Review of pediatric encephalitis and encephalopathy cases following immunization reported to the Canadian Immunization Monitoring Program Active (IMPACT) from 1992 to 2012. Vaccine. 2020-06-09;38(28):4457-4463
Perez-Vilar S, et al. Enhancing global vaccine pharmacovigilance: Proof-of-concept study on aseptic meningitis and immune thrombocytopenic purpura following measles-mumps containing vaccination. Vaccine. 2018-01-08;36(3):347-354
Fitzwater SP, et al. Impact of the introduction of the Haemophilus influenzae type b conjugate vaccine in an urban setting in southern India. Vaccine. 2019-03-14;37(12):1608-1613
Sultana NK, et al. Impact of introduction of the Haemophilus influenzae type b conjugate vaccine into childhood immunization on meningitis in Bangladeshi infants. J Pediatr. 2013-07-01;163(1 Suppl):S73-8
Jayaraman Y, et al. Burden of bacterial meningitis in India: Preliminary data from a hospital based sentinel surveillance network. PloS one. 2018-05-16;13(5):e0197198
Caceres DC, Ortega-Barria E, Nieto J. Pneumococcal meningitis trends after pneumococcal conjugate vaccine introduction in Colombia: An interrupted time-series analysis. Hum Vaccin Immunother. 2018-05-04;14(5):1230-1233
Imöhl M, Möller J, Reinert RR. Pneumococcal meningitis and vaccine effects in the era of conjugate vaccination: results of 20 years of nationwide surveillance in Germany. BMC Infect Dis. 2015-02-14;15:61
Hirose TE, Maluf EM, Rodrigues CO. Pneumococcal meningitis: epidemiological profile pre- and post-introduction of the pneumococcal 10-valent conjugate vaccine. J Pediatr (Rio J). 2015-03-01;91(2):130-5
Grando IM, et al. Impact of 10-valent pneumococcal conjugate vaccine on pneumococcal meningitis in children up to two years of age in Brazil. Cad Saude Publica. 2015-02-01;31(2):276-84
Yung CF, Andrews N, Bukasa A. Mumps complications and effects of mumps vaccination, England and Wales, 2002-2006. Emerg Infect Dis. 2011-04-01;17(4):661-7; quiz 766
Bierrenbach AL, Minamisava R, Alencar AP. Combined effect of PCV10 and meningococcal C conjugate vaccination on meningitis mortality among children under five years of age in Brazil. Hum Vaccin Immunother. 2018-05-04;14(5):1138-1145

Laatst bijgewerkt op 12-01-2021