Reacties op de injectieplaats komen vaak voor
Naast roodheid, zwelling, warmte en pijn, kan er ook een blauwe verkleuring en jeuk ontstaan op de injectieplaats na het vaccineren. Door zwaartekracht kan een ontstekingsreactie van de injectieplaats af verplaatsen, bijvoorbeeld bij een blauwverkleuring of een zwelling. De klachten van een ontstekingsreactie kunnen behandeld worden met natte, koude kompressen (geen ijs), en eventueel paracetamol [1,2].
Roodheid op of rondom de injectieplaats kan tijdens of kort na de injectie ontstaan
Wanneer roodheid minder dan een uur aanhoudt, is het waarschijnlijk een gevolg van een tijdelijke verhoogde doorbloeding van de huid. Dit is een reactie van de bloedvaten op de gegeven vaccinatie. Soms wordt bij het vaccineren een klein bloedvat geraakt. Dit kan voor een bloeduitstorting zorgen. Ook kan de huid rond de injectieplaats wit worden. Dit gebeurt als gevolg van een verminderde doorbloeding door het samenknijpen van oppervlakkige bloedvaatjes. Soms zie je zowel een witte als rode verkleuring op de injectieplaats [3].
Een zwelling op de injectieplaats kan gepaard gaan met roodheid en pijn
Zwelling op of rond de injectieplaats ontstaat door ophoping van weefselvocht in het onderhuidse bindweefsel of in de spier. Afhankelijk van de mate waarin het weefselvocht zich kan verspreiden, voelt de zwelling zacht of hard aan [4].
Er kan verharding van de huid op of rond de injectieplaats ontstaan
Dit is het gevolg van het aanmaken van extra bindweefsel (fibrosevorming). Dit gebeurt als reactie op de lokale ontsteking. Het bindweefsel is stevig en soms kan een goed afgrensbare, harde en platte schijf duidelijk voelbaar zijn op of in de huid (induratie). Dit is soms ook zichtbaar [5]. Induratie verdwijnt spontaan in de loop van maanden [1]. Het verschil tussen induratie en de hierboven beschreven zwelling is dat induratie steviger aanvoelt en duidelijk afgrensbaar is [5].
In sommige gevallen kan onderhuids een klein, niet pijnlijk bultje overblijven op de injectieplaats
Dit wordt een nodule genoemd. Een nodule is een duidelijk afgrensbaar, stevig, elastisch tot vast aanvoelend bobbeltje of bultje. Meestal is er geen sprake van roodheid of warmte [6]. De tijd tussen vaccinatie en het ontstaan van een nodule is vaak niet duidelijk te bepalen. De beginnende nodule kan namelijk erg lijken op een zwelling of induratie. De nodule kan ook leiden tot een steriel abces.
Cellulitis is een zeldzame infectie van de huid en het onderhuidse weefsel na vaccinatie
Meestal wordt dit veroorzaakt door een bacterie. De infectie kan ontstaan doordat de naald een beschadiging van de huidbarrière veroorzaakt. Bacteriën die van nature op de huid aanwezig zijn, kunnen niet altijd met desinfectie van de huid voorafgaand aan de vaccinatie verwijderd worden. Deze bacteriën kunnen via een beschadiging in het onderhuidse weefsel terecht komen en daar een infectie veroorzaken. Bij een cellulitis is er op en/of rond de injectieplaats sprake van hevige roodheid, pijn bij lichte aanraking en warmte. Daarnaast kan er sprake zijn van koorts en zwelling van naastgelegen lymfeklieren [9].
- Vermeer P. Bijwerkingen. Vaccinaties bij kinderen. Assen: Koninklijke Van Gorcum BV; 2002. p. 134-48.
- Woo EJ, Burwen DR, Gatumu SN. Extensive limb swelling after immunization: reports to the Vaccine Adverse Event Reporting System. Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America. 2003-08-01;37(3):351-8
- Rümke H. Postvaccinatie verschijnselen: prikplaatsreacties en reactogeniteit Tijdschrift Jeugdgezondheidszorg. 2016-06-22;48(6):50-56
- Kohl KS, et al. Swelling at or near injection site: case definition and guidelines for collection, analysis and presentation of immunization safety data. Vaccine. 2007-08-01;25(31):5858-74
- Kohl KS, et al. Induration at or near injection site: case definition and guidelines for collection, analysis, and presentation of immunization safety data. Vaccine. 2007-08-01;25(31):5839-57
- Rothstein E, et al. Nodule at injection site as an adverse event following immunization: case definition and guidelines for data collection, analysis, and presentation. Vaccine. 2004-01-26;22(5-6):575-85
- Halperin S, et al. Cellulitis at injection site: case definition and guidelines for collection, analysis, and presentation of immunization safety data. Vaccine. 2007-08-01;25(31):5803-20
- Siegrist A. Vaccine Immunology. In: Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA (editors). Plotkin's vaccines. 6th edition: Elsevier Saunders; 2013. p. 14-32.
- Pichler W. Drug Hypersensitivity: Karcher; 2007.
Laatst bijgewerkt op 06-01-2021