Uit onderzoek blijkt dat de meeste vaccins geen Guillain-Barré Syndroom (GBS) veroorzaken. Alleen voor het coronavaccin van AstraZeneca (Vaxzevria) en coronavaccin van Janssen (COVID-19 Vaccin Janssen) is een verband gevonden. Voor het griepvaccin is in enkele onderzoeken een verhoogd risico op GBS gezien. Het risico op GBS na griep- of coronavaccinatie is heel laag en kleiner dan het risico op GBS na een infectie. Meestal gaat het hierbij om oudere personen. Mensen die in het verleden GBS hebben gekregen na vaccinatie, moeten met hun arts overleggen over volgende vaccinaties. Dit geldt ook voor mensen die in de 3 maanden voorafgaand aan een vaccinatie GBS hebben gehad. [1-20]
Achtergrondinformatie
GBS kan heel zelden voorkomen na sommige coronavaccinaties en de griepvaccinatie
In de bijsluiter van de coronavaccins van AstraZeneca en Janssen staat GBS genoemd als zeer zelden voorkomende bijwerking, met name na de eerste toediening. Daarnaast zijn er onderzoeken waar een verhoogd risico op GBS na de jaarlijkse griepvaccinatie is gevonden. Normaal komt GBS wereldwijd bij 1 tot 2 op de 100.000 mensen per jaar voor. In de onderzoeken is het verhoogd risico op GBS na griepvaccinatie niet hoger dan 1 tot 2 gevallen per miljoen gevaccineerde personen. Ook zijn er gevallen van GBS beschreven na toediening van verschillende typen influenza vaccins, waaronder het influenza A/new Jersey vaccin tegen varkensgriep van 1976 en het gebruikte H1N1 influenza vaccin in 2009. Deze vaccins worden niet meer gebruikt [1, 8, 10, 21-27].
Het is niet precies bekend hoe GBS na vaccinatie ontstaat
GBS wordt veroorzaakt door een onbedoelde reactie van het eigen immuunsysteem. Er zijn verschillende theorieën over het ontstaan van GBS na vaccinatie. Zo lijken bij sommige mensen onderdelen van de zenuwen op onderdelen van het virus, de bacterie of een vaccin (moleculaire mimicry). Het eigen geactiveerde afweermechanisme valt dan niet alleen de ziekmakende bacteriën of virussen aan, maar ook de perifere zenuwen (meestal de myeline schede). Waarom dit bij een kleine groep mensen gebeurt en bij anderen niet, is niet bekend. Een andere theorie is dat er onderdelen in het vaccin zitten die direct de zenuwen aantasten [7, 8, 10, 16, 28-30]. Tot nu toe hebben onderzoeken geen verband aangetoond tussen adjuvantia en auto-immuunziekten zoals GBS [31, 32].
Voor de meeste vaccins is er geen verhoogd risico op GBS
In het verleden zijn wel verschillende vaccins in verband gebracht met een hoger risico op GBS, bijvoorbeeld meningokokken-, oraal polio-, hepatitis A en B-, BMR- en HPV-vaccin. [1, 11, 28, 33, 34]. Maar recente onderzoeken laten zien dat deze vaccinaties geen GBS veroorzaken [1, 2, 5, 6, 12]. Verouderde rabiës vaccins kunnen wel GBS veroorzaken, maar deze vaccins worden in Nederland niet meer gebruikt. Bij nieuwe rabiës vaccins is geen verhoogd risico op GBS gevonden [22, 34].
Principi N, Esposito S. Vaccine-preventable diseases, vaccines and Guillain-Barre' syndrome. Vaccine. 2019-09-03;37(37):5544-5550Salmon DA, Halsey NA. Editorial commentary: Guillain-Barré syndrome and vaccinations. Clin Infect Dis. 2013-07-01;57(2):205-7Souayah N, et al. Guillain-Barré syndrome after influenza vaccination in the United States, a report from the CDC/FDA vaccine adverse event reporting system (1990-2009). J Clin Neuromuscul Dis. 2012-12-01;14(2):66-71Ghaderi S, Gunnes N, Bakken IJ. Risk of Guillain-Barré syndrome after exposure to pandemic influenza A(H1N1)pdm09 vaccination or infection: a Norwegian population-based cohort study. Eur J Epidemiol. 2016-01-01;31(1):67-72Petráš M, Lesná¡ IK, Dáňová J. Is an Increased Risk of Developing Guillain-Barré Syndrome Associated with Seasonal Influenza Vaccination? A Systematic Review and Meta-Analysis. Vaccines. 2020-03-27;8(2)Sanz Fadrique R, Martín Arias L, Molina-Guarneros JA. Guillain-Barré syndrome and influenza vaccines: current evidence. Rev Esp Quimioter. 2019-08-01;32(4):288-295Sejvar JJ, et al. Guillain-Barré syndrome and Fisher syndrome: case definitions and guidelines for collection, analysis, and presentation of immunization safety data. Vaccine. 2011-01-10;29(3):599-612D'alò GL, et al. Frequently asked questions on seven rare adverse events following immunization. J Prev Med Hyg. 2017-03-01;58(1):E13-E26Top KA, et al. Guillain-Barré Syndrome After Immunization in Canadian Children (1996-2012). Pediatr Infect Dis J. 2015-12-01;34(12):1411-3Chen Y, Zhang J, Chu X. Vaccines and the risk of Guillain-Barré syndrome. Eur J Epidemiol. 2020-04-01;35(4):363-370Souayah N, et al. Analysis of data from the CDC/FDA vaccine adverse event reporting system (1990-2009) on Guillain-Barre syndrome after hepatitis vaccination in the USA. J Clin Neurosci. 2012-08-01;19(8):1089-92Baxter R, et al. Lack of association of Guillain-Barré syndrome with vaccinations. Clin Infect Dis. 2013-07-01;57(2):197-204Deceuninck G, Sauvageau C, Gilca V. Absence of association between Guillain-Barré syndrome hospitalizations and HPV-vaccine. Expert Rev Vaccines. 2018-01-01;17(1):99-102Vellozzi C, Iqbal S, Stewart B. Cumulative risk of Guillain-Barré syndrome among vaccinated and unvaccinated populations during the 2009 H1N1 influenza pandemic. Am J Public Health. 2014-04-01;104(4):696-701Romio S, et al. Guillain-Barré syndrome and adjuvanted pandemic influenza A (H1N1) 2009 vaccines: a multinational self-controlled case series in Europe. PloS one. 2014-01-03;9(1):e82222Willison HJ, Jacobs BC, van Doorn PA. Guillain-Barré syndrome. Lancet. 2016-08-13;388(10045):717-27Stichting Nationaal Programma Grieppreventie. Syndroom van Guillain Barre [Internet]. 2020. Geraadpleegd op 24 november 2020. Beschikbaar via https://www.snpg.nl/article/specifieke-medische-aandoeningenomstandigheden-en-vaccinatie/syndroom-van-guillain-barre
Dalakas MC. Guillain-Barré syndrome: The first documented COVID-19-triggered autoimmune neurologic disease: More to come with myositis in the offing. Neurology(R) neuroimmunology & neuroinflammation. 2020-06-09;7(5)Caress JB, et al. COVID-19-associated Guillain-Barré syndrome: The early pandemic experience. Muscle & nerve. 2020-10-01;62(4):485-491Goss AL, Samudralwar RD, Das RR. ANA Investigates: Neurological Complications of COVID-19 Vaccines. Annals of neurology. 2021-05-01;89(5):856-857DeStefano F, Bodenstab HM, Offit PA. Principal Controversies in Vaccine Safety in the United States. Clin Infect Dis. 2019-08-01;69(4):726-731Wajih Ullah M, Qaseem A, Amray A. Post Vaccination Guillain Barre Syndrome: A Case Report. Cureus. 2018-04-20;10(4):e2511Salmon DA, Vellozzi C, Chen RT. Did the influenza A (H1N1) 2009 monovalent inactivated vaccines increase the risk for Guillain-Barré syndrome? Expert Rev Clin Immunol. 2013-09-01;9(9):795-7 Global Advisory Committee on Vaccine Safety, December 2012. Wkly Epidemiol Rec. 2013-02-08;88(6):65-72Prestel J, et al. Risk of Guillain-Barré syndrome following pandemic influenza A(H1N1) 2009 vaccination in Germany. Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2014-11-01;23(11):1192-204COVID-19 vaccine AstraZeneca (Vaxzevria®) [SmPC op internet]. AstraZeneca Nijmegen B.V.; 2021. Geraadpleegd 20 oktober 2021. Beschikbaar via: https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/vaxzevria-previously-covid-19-vaccine-astrazeneca-epar-product-information_en.pdf
COVID-19 vaccine Janssen [SmPC op internet]. Janssen Biologics B.V.; 2021. Geraadpleegd 13 oktober 2021. Beschikbaar via: https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/covid-19-vaccine-janssen-epar-product-information_en.pdf
Jasti AK, Selmi C, Sarmiento-Monroy JC. Guillain-Barré syndrome: causes, immunopathogenic mechanisms and treatment. Expert Rev Clin Immuno. 2016-11-01;12(11):1175-1189vanDoorn PA. Oorzaak en verschijnselen van GBS [Internet]. 2020. Geraadpleegd op 24 november 2020. Beschikbaar via https://www.spierziekten.nl/overzicht/guillain-barre-syndroom/oorzaak-en-verschijnselen-van-gbs/#:~:text=Wat%20is%20GBS%3F,spieren%20naar%20het%20ruggenmerg%20gaan
Schieving JH. Guillain-Barre syndroom [Internet]. 2019. Geraadpleegd op 24 november 2020. Beschikbaar via https://www.kinderneurologie.eu/ziektebeelden/zenuw/guillain.ph
van der Laan JW, Gould S, Tanir JY. Safety of vaccine adjuvants: focus on autoimmunity. Vaccine. 2015-03-24;33(13):1507-14Rümke H. Samenstelling van vaccins en bijwerkingen Tijdschrift Jeugdgezondheidszorg. 2017-01-30;48(6):126-133Miranda S, Chaignot C, Collin C. Human papillomavirus vaccination and risk of autoimmune diseases: A large cohort study of over 2million young girls in France. Vaccine. 2017-08-24;35(36):4761-4768Haber P, Sejvar J, Mikaeloff Y. Vaccines and Guillain-Barré syndrome. Drug Saf. 2009-01-01;32(4):309-23
