Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Middelen bij glaucoom tijdens de zwangerschap

In het kort

Oogdruppels of -gel met de bètablokkers timolol, betaxolol, carteolol en levobunolol hebben de voorkeur bij de behandeling van glaucoom tijdens de zwangerschap.

Oogdruppels of -gel  bevatten slechts een kleine hoeveelheid werkzame stof. Ze komen (vrijwel) niet in het bloed terecht. Er kan zo weinig van de werkzame stof bij het kind komen dat nadelige gevolgen onwaarschijnlijk zijn.
Het is onbekend of acetazolamide tabletten veilig gebruikt kunnen worden in de zwangerschap.

Let op

  • Door na het druppelen van het oog de traanbuis een tot drie minuten dicht te drukken, wordt de opname van het geneesmiddel in het lichaam verder verminderd. Hierdoor kan er nog minder bij het kind komen.

  • Let bij het gebruik van timolol en andere bètablokkers op farmacologische effecten bij de foetus of neonaat, zoals trage hartslag, laag glucosegehalte, en lage bloeddruk.

  • Na gebruik van timolol ooggel of van timolol oogdruppels die na toediening een gel vormen, komt er minder timolol in het bloed dan bij gebruik van de gewone oogdruppels.

  • Gebruik van acetazolamide op het eind van de zwangerschap kan mogelijk metabole acidose (te hoog zuurgehalte in het bloed) bij de pasgeborene veroorzaken.

  • Gebruik oogdruppels met bimatoprost, latanoprost, tafluprost en travoprost alleen op strikte indicatie.

     

Risico indeling

  • Waarschijnlijk veilig tooltip icon Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Maar indien mogelijk heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘Meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel of studies minder discrepanties tonen. Het belang van behandeling kan na afweging groter zijn dan het risico.
    • - apraclonidine
    • - betaxolol
    • - bimatoprost
    • - brimonidine
    • - brinzolamide
    • - carteolol
    • - dorzolamide
    • - latanoprost
    • - levobunolol
    • - pilocarpine
    • - tafluprost
    • - timolol
    • - travoprost
  • Risico onbekend tooltip icon Over gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid.
    • - acetazolamide (tabletten)

Achtergrondinformatie

Naar de veiligheid van het gebruik van oogdruppels bij glaucoom tijdens de zwangerschap is weinig onderzoek gedaan. In het algemeen moet de behandeling van glaucoom tijdens de zwangerschap voortgezet worden. Doordat de oogdruk kan stijgen tijdens de zwangerschap, is het van belang dat deze goed gecontroleerd wordt.   

De bètablokkers timolol, betaxolol, carteolol en levobunolol
Bètablokkers zijn de eerste keus middelen bij glaucoom. Er is echter weinig onderzoek bekend naar het gebruik van oogdruppels tijdens de zwangerschap. De meeste ervaring is met timolol. Er worden rond de 100 zwangerschappen beschreven, vooral in case series. Er wordt geen toegenomen risico op aangeboren afwijkingen gezien. Er is geen onderzoek gedaan naar het gebruik van betaxolol-, carteolol- en levobunolol oogdruppels.
Als de plasmaconcentratie daarvoor hoog genoeg is, kunnen bètablokkers over de placenta naar het kind gaan en bij het kind farmacologische effecten geven (bradycardie, hypoglykemie en hypotensie). Er is een case report van bradycardie bij een foetus in het tweede trimester. De bradycardie verbeterde na verminderen en uiteindelijk stoppen van de timolol oogdruppels door de moeder. Na de partus had de neonaat een tachycardie.
Een keer is intra-uteriene groeiretardatie beschreven bij toepassing van timolol in combinatie met dorzolamide. 
Een studie naar het geboortegewicht van de neonaat na toepassing van oogdruppels met een bètablokker tijdens de zwangerschap laat geen verhoogd risico zien op effecten op het geboortegewicht.
Er is ruime ervaring met de systemische toediening van diverse bètablokkers tijdens de zwangerschap, onder andere bij hoge bloeddruk,. Er zijn geen aanwijzingen voor een hoger risico op afwijkingen. Zie voor meer informatie de pagina over systemische toepassing van bètablokkers tijdens de zwangerschap.

De koolzuuranhydrase(II)-remmers acetazolamide, brinzolamide en dorzolamide
Acetazolamide wordt als tablet gebruikt.
Er is beperkte informatie over het gebruik van acetazolamide tijdens de zwangerschap.  Er zijn minder dan 100 zwangerschappen met blootstelling in het 1e trimester beschreven. Het betreft case reports en case series, vooral bij intracraniële hypertensie. Er zijn geen eenduidige aanwijzingen voor een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen of een patroon in de afwijkingen. Echter de aantallen zijn te laag om een uitspraak te kunnen doen over het risico op aangeboren afwijkingen. In knaagdierstudies worden ledemaatafwijkingen gezien. De doseringen die hierbij gebruikt werden, waren meer dan tien keer de aanbevolen doses bij de mens. Dit werd niet gezien in reproductie studies met apen.
Er zijn ruim 1000 zwangerschappen met blootstelling in het tweede of derde trimester. Deze data komen voornamelijk uit één oude, niet goed gedocumenteerde publicatie. Het aantal afwijkingen was niet verhoogd. Metabole acidose bij de pasgeborene is vijfmaal beschreven na gebruik van acetazolamide door de moeder voor de bevalling.
Dorzolamide en brinzolamide worden in oogdruppelvorm toegediend.
Nog geen 10 cases zijn beschreven met het gebruik van dorzolamide tijdens de zwangerschap. Een keer is intra-uteriene groeiretardatie beschreven bij toepassing in combinatie met timolol.  Er is geen ervaring met brinzolamide tijdens de zwangerschap beschreven. Gelet de lage systemische belasting worden geen nadelige effecten verwacht.

De prostaglandines bimatoprost, latanoprost, tafluprost en travoprost
Gebruik oogdruppels met bimatoprost, latanoprost, tafluprost en travoprost alleen op strikte indicatie. Systemisch gebruik van deze middelen kan de tonus van de uterus verhogen en de uteroplacentaire doorbloe­ding verminderen. Er is een klein aantal zwangerschappen (<20) gevolgd met latanoprost blootstelling in het eerste trimester. Geen van de kinderen had een aangeboren afwijking, en er was één spontane miskraam. Latanoprost wordt heel snel afgebroken. Er is geen informatie bekend over bimatoprost, tafluprost en travoprost.

De sympathicomimetica apraclonidine en brimonidine
Er zijn vrijwel geen gegevens over apraclonidine en brimonidine bekend.

Het parasympathicomimeticum pilocarpine
Er is geen informatie over het gebruik van pilocarpine oogdruppels tijdens de zwangerschap bekend.

Laatst bijgewerkt op 04-06-2019


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.