Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Methotrexaat gebruik door de man met kinderwens

In het kort

Verschillende onderzoeken hebben zwangerschappen gevolgd waarbij de vader in de drie maanden voor de conceptie methotrexaat gebruikte. Deze onderzoeken zagen geen hoger risico op nadelige effecten voor de zwangerschap of het kind. In de bijsluiter wordt nog wel aangeraden om anticonceptie te gebruiken bij gebruik van methotrexaat door de man. Dit is uit voorzorg. Gebruik door de vader voor en tijdens de zwangerschap laat in de praktijk geen nadelige effecten zien.

Methotrexaat heeft waarschijnlijk geen blijvende invloed op de kwaliteit van het sperma. In slechts enkele gevallen werd de spermaconcentratie minder bij gebruik van methotrexaat. Dit herstelde zich weer nadat de mannen met het middel stopten.

Lees ook de achtergrondinformatie over geneesmiddelengebruik door de man met kinderwens.

Achtergrondinformatie

Methotrexaat is een foliumzuur antagonist. Er zijn zorgen dat methotrexaatgebruik door de man kan leiden tot genetische afwijkingen in het sperma. Uit voorzorg wordt in de bijsluiter daarom aanbevolen om anticonceptie te gebruiken bij gebruik van methotrexaat door de man. Dit advies is niet gebaseerd op effecten die gezien zijn na gebruik door de man.

Er zijn geen aanwijzingen voor een hoger risico op nadelige zwangerschapsuitkomsten
Er zijn in totaal bijna 1000 zwangerschappen beschreven waarbij de vader tijdens of binnen drie maanden voorafgaand aan de conceptie methotrexaat heeft gebruikt. Een aantal studies heeft de blootgestelde groep vergeleken met een controlegroep. Bij in totaal 477 zwangerschappen werd geen hoger risico gezien op aangeboren afwijkingen, vroeggeboorte en laag geboortegewicht. [1-3] Twee studies zagen bij in totaal 633 zwangerschappen geen hoger risico op een miskraam. [3-4] Daarnaast werd in 209 kinderen geen verhoogd risico gezien op kanker, autisme spectrum stoornissen en ADHD na blootstelling van de vader aan methotrexaat. [5]

Ook case series zien vooral gezonde kinderen na paternale blootstelling aan methotrexaat
In case- en beschrijvende studies worden in totaal 173 zwangerschappen beschreven waarbij de vader in de preconceptionele fase is blootgesteld aan methotrexaat. In totaal werden er 4 zwangerschappen om therapeutische redenen beëindigd, waren er 6 kinderen met aangeboren afwijkingen, 4 miskramen en werden er 159 gezonde kinderen geboren, geen verhoging ten opzichte van het basisrisico. [6,7]

Er is waarschijnlijk geen (blijvend) effect op de spermakwaliteit
Een aantal studies onderzocht het effect van methotrexaat op de spermakwaliteit. In een meta-analyse bleken de resultaten niet eenduidig te zijn. Enkele studies zagen een reversibele vermindering van de spermaconcentratie na gebruik van methotrexaat, terwijl andere studies geen nadelige effecten op de spermakwaliteit zagen. [8] In een latere studie van Grosen et al. was de spermakwaliteit van 14 mannen die een lage dosis methotrexaat gebruiken vergelijkbaar met die van 40 gezonde controles. [9] Ook in een recente prospectieve studie bleek de kwaliteit van het sperma (DNA, beweeglijkheid en aantal zaadcellen) van 18 mannen niet achteruit te gaan na 13 weken gebruik van methotrexaat. [10]

Referenties

  1. Meserve J, et al. Paternal Exposure to Immunosuppressive and/or Biologic Agents and Birth Outcomes in Patients With Immune-Mediated Inflammatory Diseases. Gastroenterology. 2021-07-01;161(1):107-115.e3
  2. Winter RW, Larsen MD, Magnussen B. Birth outcomes after preconception paternal exposure to methotrexate: A nationwide cohort study. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2017-12-01;74:219-223
  3. Weber-Schoendorfer C, Hoeltzenbein M, Wacker E. No evidence for an increased risk of adverse pregnancy outcome after paternal low-dose methotrexate: an observational cohort study. Rheumatology (Oxford, England). 2014-04-01;53(4):757-63
  4. Andersen J, Askaa B, Jensen TB. P06 Paternal exposure to methotrexate and the risk of miscarriage – a register based nationwide cohort study Archives of Disease in Childhood. 2019-05-17;104(6)
  5. Friedman S, Larsen MD, Magnussen B. Paternal use of azathioprine/6-mercaptopurine or methotrexate within 3 months before conception and long-term health outcomes in the offspring-A nationwide cohort study. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2017-10-01;73:196-200
  6. Grosen A, Kelsen J, Hvas CL. The Influence of Methotrexate Treatment on Male Fertility and Pregnancy Outcome After Paternal Exposure. Inflammatory bowel diseases. 2017-04-01;23(4):561-569
  7. Paschou, S, Voulgari, PV, Vrabie, IG, et al. 2009. Fertility and reproduction in male patients with ankylosing spondylitis treated with infliximab. Journal of Rheumatology  36(2):351-354.)
  8. Perez-Garcia LF, et al. The effect of paternal exposure to immunosuppressive drugs on sexual function, reproductive hormones, fertility, pregnancy and offspring outcomes: a systematic review. Human reproduction update. 2020-11-01;26(6):961-1001
  9. Grosen A, et al. Low-dose Methotrexate Therapy Does Not Affect Semen Parameters and Sperm DNA. Inflammatory bowel diseases. 2021-08-31;
  10. Perez-Garcia LF, Röder E, Krijthe BP, et al. Ann Rheum Dis Epub ahead of print: [June 2023]. doi:10.1136/ ard-2023-224032

Laatst bijgewerkt op 15-06-2023


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.