Methotrexaat is een foliumzuur antagonist. Er zijn zorgen dat methotrexaatgebruik door de man kan leiden tot genetische afwijkingen in het sperma. Uit voorzorg wordt in de bijsluiter daarom aanbevolen om anticonceptie te gebruiken tijdens en tot 6 maanden na gebruik van methotrexaat door de man. Dit advies is niet gebaseerd op effecten die gezien zijn na gebruik door de man.
Er zijn geen aanwijzingen voor een hoger risico op nadelige zwangerschapsuitkomsten
Er zijn in totaal bijna 1000 zwangerschappen beschreven waarbij de vader tijdens of binnen drie maanden voorafgaand aan de conceptie methotrexaat heeft gebruikt. Een aantal studies heeft de blootgestelde groep vergeleken met een controlegroep. Bij in totaal 477 zwangerschappen werd geen hoger risico gezien op aangeboren afwijkingen, vroeggeboorte en laag geboortegewicht. [1-3] Twee studies zagen bij in totaal 633 zwangerschappen geen hoger risico op een miskraam. [3-4] Daarnaast werd in 209 kinderen geen verhoogd risico gezien op kanker, autisme spectrum stoornissen en ADHD na blootstelling van de vader aan methotrexaat. [5]
Ook case series zien vooral gezonde kinderen na paternale blootstelling aan methotrexaat
In case- en beschrijvende studies worden in totaal 173 zwangerschappen beschreven waarbij de vader in de preconceptionele fase is blootgesteld aan methotrexaat. In totaal werden er 4 zwangerschappen om therapeutische redenen beëindigd, waren er 6 kinderen met aangeboren afwijkingen, 4 miskramen en werden er 159 gezonde kinderen geboren. [6]
Het effect van methotrexaat op de spermakwaliteit is nog onduidelijk
Een aantal studies onderzocht het effect van methotrexaat op de spermakwaliteit. De resultaten zijn niet eenduidig. Sommige case reports zagen een reversibele vermindering van de spermaconcentratie na gebruik van methotrexaat, terwijl andere studies geen nadelige effecten op de spermakwaliteit zagen. [7] De studie van Grosen et al. zag dat de spermakwaliteit van 14 mannen die een lage dosis methotrexaat gebruiken vergelijkbaar was met die van 40 gezonde controles. [8]
- Meserve J, et al. Paternal Exposure to Immunosuppressive and/or Biologic Agents and Birth Outcomes in Patients With Immune-Mediated Inflammatory Diseases. Gastroenterology. 2021-07-01;161(1):107-115.e3
- Winter RW, Larsen MD, Magnussen B. Birth outcomes after preconception paternal exposure to methotrexate: A nationwide cohort study. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2017-12-01;74:219-223
- Weber-Schoendorfer C, Hoeltzenbein M, Wacker E. No evidence for an increased risk of adverse pregnancy outcome after paternal low-dose methotrexate: an observational cohort study. Rheumatology (Oxford, England). 2014-04-01;53(4):757-63
- Andersen J, Askaa B, Jensen TB. P06 Paternal exposure to methotrexate and the risk of miscarriage – a register based nationwide cohort study Archives of Disease in Childhood. 2019-05-17;104(6)
- Friedman S, Larsen MD, Magnussen B. Paternal use of azathioprine/6-mercaptopurine or methotrexate within 3 months before conception and long-term health outcomes in the offspring-A nationwide cohort study. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2017-10-01;73:196-200
- Grosen A, Kelsen J, Hvas CL. The Influence of Methotrexate Treatment on Male Fertility and Pregnancy Outcome After Paternal Exposure. Inflammatory bowel diseases. 2017-04-01;23(4):561-569
- Perez-Garcia LF, et al. The effect of paternal exposure to immunosuppressive drugs on sexual function, reproductive hormones, fertility, pregnancy and offspring outcomes: a systematic review. Human reproduction update. 2020-11-01;26(6):961-1001
- Grosen A, et al. Low-dose Methotrexate Therapy Does Not Affect Semen Parameters and Sperm DNA. Inflammatory bowel diseases. 2021-08-31;
Laatst bijgewerkt op 13-01-2022