Geneesmiddelopname via de huid
Bij middelen die op de huid worden gesmeerd, vindt normaal gesproken weinig systemische opname plaats. Bij beperkt gebruik wordt geen nadelig effect verwacht op de zwangerschap of op het ongeboren kind. Bij langdurig gebruik, gebruik van grote hoeveelheden, op grote huidoppervlakken of op beschadigde huid, neemt de hoeveelheid opgenomen geneesmiddel toe. Bij uitgebreid gebruik kunnen bij de moeder relevante bloedspiegels optreden. Lees in dat geval, indien van toepassing, de informatie over de systemische toepassing van het betreffende middel.
Aciclovir
Aciclovir wordt via de huid minimaal geabsorbeerd. Er is ruime ervaring met dermaal gebruik van aciclovir tijdens de gehele zwangerschap. De data komt uit een grote Deense studie met ruim 1000 blootgestelde zwangeren (1). Er is geen verhoogd risico gezien op aangeboren afwijkingen en andere nadelige zwangerschapsuitkomsten. Het kan daarom gebruikt worden tijdens de zwangerschap (2).
Zie de pagina over systemische antivirale middelen tijdens de zwangerschap voor de systemische toepassing van acivlovir.
Fusidinezuur
Fusidinezuur wordt nauwelijks door de huid opgenomen. Het middel is al lang op de markt zonder aanwijzingen voor nadelige effecten. Naar het gebruik van dit middel tijdens de zwangerschap is geen onderzoek gedaan.
Zie de pagina over systemische antibacteriële middelen tijdens de zwangerschap voor de systemische toepassing van fusidinezuur.
Mupirocine
De resorptie van mupirocine bij toepassing op de (beschadigde) huid is te verwaarlozen. Het is systemisch niet meetbaar na toepassing op de intacte huid. Resorptie op de beschadigde huis is lager dan 1%. Over het gebruik van mupirocine tijdens de zwangerschap zijn weinig gegevens bekend. Een case report beschrijft een zwangere vrouw die onder andere mupirocine dermaal (?) kreeg voorgeschreven. Het gaf geen verbetering van haar symptomen, maar het kind werd gezond geboren (3). Er zijn verder geen studies gedaan naar het gebruik van mupirocine in de zwangerschap.
Tetracycline
Tetracycline word nauwelijks opgenomen door de intacte huid, maar er is weinig ervaring tijdens de zwangerschap. Vermijd in het tweede en derde trimester het gebruik van grote hoeveelheden op een beschadigde huid. Gebruik van tetracyclines vanaf de 16e zwangerschapsweek kan in theorie effecten geven op de tand- en botontwikkeling van de foetus.
Zie de pagina over systemische tetracyclinen tijdens de zwangerschap voor de systemische toepassing van tetracycline.
Imiquimod
Imiquimod induceert een lokale immuunrespons. De opname via de huid is beperkt. Er zijn ongeveer 30 blootgestelde zwangerschappen beschreven met het dermaal gebruik van imiquimod (4-6). Er zijn geen aangeboren afwijkingen of andere nadelige zwangerschapsuitkomsten beschreven. Echter is dit aantal te laag om een goede risico-inschatting te maken.
Podofylline en podofyllotoxine
Podofyllotoxine is het werkzame bestanddeel van podofylline. Podofyllotoxine is een mitoseremmer (remmer van de celdeling). De absorptie door de intacte huid is beperkt. Bij gebruik van zeer hoge doses podofyllotoxine tijdens de zwangerschap, systemisch maar ook lokaal, is in enkele case reports toxiciteit bij moeder en foetus beschreven. Lokaal gebruik tijdens de zwangerschap wordt uit voorzorg afgeraden. Tot voor kort was de ervaring met podofyllotoxine beperkt tot een 20-tal zwangerschappen. In een recente grote Deense cohort registerstudie met lokaal gebruik van podofyllotoxine (meer dan 800 eerste trimesterblootstellingen) is geen verhoogd risico op nadelige effecten gevonden; niet na gebruik vroeg in de zwangerschap en ook niet na gebruik later in de zwangerschap (7).
Sinecatechins
Over het gebruik van sinecatechins tijdens de zwangerschap is geen informatie bekend. Het is een zalf met een (droog) extract van groene theebladeren. Het heeft een lokaal antioxiderend effect. De systemische blootstelling aan dit extract na dermale toediening ligt ruim onder de blootstelling die gemeten is na het drinken van een kop groene thee.
Zilversulfadiazine
Houd bij uitgebreid gebruik van zilversulfadiazine rekening met systemische resorptie van beide componenten. De resorptie van zilver via de huid is kleiner dan 1% en van sulfadiazine kleiner dan 10%. Er zijn meer dan 20 zwangerschappen beschreven waarbij zilversulfadiazine is gebruikt bij de behandeling van brandwonden. Er is geen verhoogd risico gezien op aangeboren afwijkingen of andere nadelige gevolgen voor de baby (8-10).
Sulfapreparaten kunnen andere stoffen verdringen uit de binding aan het plasma-eiwit. Bij de foetus en de pasgeborene kan dit in theorie leiden tot verdringing van bilirubine en het ontstaan van hyperbilirubinemie. In de praktijk is dit nooit gemeld na toediening van een sulfapreparaat op de huid.
Referenties
1. Pasternak B, Hviid A. Use of acyclovir, valacyclovir, and famciclovir in the first trimester of pregnancy and the risk of birth defects. JAMA : the journal of the American Medical Association. 2010;304(8):859-66.
2. Patel VM, Schwartz RA, Lambert WC. Topical antiviral and antifungal medications in pregnancy: a review of safety profiles. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2017;31(9):1440-6.
3. Maria GC, Esther GS, Angel AG, Valtuena J, Dani RS, Pilar ML. Use of permethrin in the treatment of rosacea fulminans during pregnancy: One case report. Dermatol Ther. 2020;33(3):e13436.
4. Audisio T, Roca FC, Piatti C. Topical imiquimod therapy for external anogenital warts in pregnant women. Int J Gynaecol Obstet. 2008;100(3):275-6.
5. Ciavattini A, Tsiroglou D, Vichi M, Di Giuseppe J, Cecchi S, Tranquilli AL. Topical Imiquimod 5% cream therapy for external anogenital warts in pregnant women: report of 4 cases and review of the literature. JMaternFetal Neonatal Med. 2012;25(7):873-6.
6. Einarson A, Costei A, Kalra S, Rouleau M, Koren G. The use of topical 5% imiquimod during pregnancy: a case series. Reprod Toxicol. 2006;21:(1):(1):1-2.
7. Andersson NW, Andersen JT. Association Between Fetal Safety Outcomes and Exposure to Local Podophyllotoxin During Pregnancy. JAMA Dermatol. 2020;156(3):303-11.
8. Gang RK, Bajec J, Tahboub M. Management of thermal injury in pregnancy - an analysis of 16 patients. Burns. 1992;18(4):317-20.
9. Correia-Sa I, Marques M, Horta R, Costa-Ferreira A, Rodrigues AG, Silva A, et al. Experience in Management of Burn Injury During Pregnancy in a Burn Unit. J Burn Care Res. 2021;42(2):232-5.
10. Prasanna M, Singh K. Early burn wound excision 'in major'burns with ‘pregnancy’: a preliminary report. Burns. 1996;22(3):234-7.
Laatst bijgewerkt op 24-11-2022