Geneesmiddelopname via de huid is meestal laag
Bij middelen die op de huid worden gesmeerd, vindt normaal gesproken weinig systemische opname plaats. Bij beperkt gebruik wordt geen nadelig effect verwacht op de zwangerschap of op het ongeboren kind. Bij langdurig gebruik, gebruik van grote hoeveelheden, op grote huidoppervlakken of op beschadigde huid, neemt de hoeveelheid opgenomen geneesmiddel toe. Bij uitgebreid gebruik kunnen bij de moeder relevante bloedspiegels optreden.
Ureum
Ureum is een stof die in het lichaam wordt gevormd bij de omzetting van eiwitten. Het lichaam is goed in staat ureum af te breken. Daardoor is het niet toxisch voor de embryo. Ureum kan op de huid worden gebruikt tijdens de zwangerschap.
Resorcinol
Resorcinol komt nauwelijks systemisch beschikbaar na gebruik op de huid. Met het gebruik tijdens de zwangerschap is weinig ervaring opgedaan. In een oude publicatie zijn 118 kinderen beschreven waarvan de moeder op enig moment in de zwangerschap resorcinol gebruikte (1). Achttien van deze vrouwen zijn in de eerste vier maanden van de zwangerschap behandeld. Hierbij zijn geen nadelige effecten gezien.
Salicylzuur
De opname van salicylzuur door de huid is afhankelijk van de gebruikte concentratie, de gebruikte hoeveelheid, de behandelduur en het behandelde huidoppervlak. De systemische absorptie varieert van 9% tot 25%. Er zijn twee case reports die een nadelig effect op het ongeboren kind beschrijven na dermale toepassing van salicylzuur.
- In het eerste geval had de moeder 1% crème gebruikt, meerdere keren per dag in de eerste 8 weken van de zwangerschap (2). Het kind werd rond 25 weken zwangerschap doodgeboren met meerdere afwijkingen van het hoofd en aangezicht.
- De tweede case beschrijft een reversibele vroege sluiting van de ductus arteriosus nadat de zwangere twee maal haar schouders had ingesmeerd met diclofenac gel, en vervolgens een pleister met salicylzuur overnacht had aangebracht (3).
Bij deze twee cases is salicylzuur uitgebreid gebruikt, wat een indicatie is voor systemische opname. Een review van een fabrikant concludeert dat het gebruik van cosmetische producten met salicylzuur niet leidt tot een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen (4). Salicylzuur kan tijdens de zwangerschap kortdurend op kleine oppervlakken worden gebruikt.
Ditranol
Met het gebruik van ditranol tijdens de zwangerschap is geen ervaring opgedaan. De systemische absorptie via de huid is laag. Een review stelt dat er geen aanwijzing is voor systemische opname en toxiciteit bij dermaal gebruik van ditranol (5).
Referenties
1. Heinonen OP, Slone D, Shapiro S. Birth defects and drugs in pregnancy: PSG Publishing Company, Inc. Littleton, MS; 1977.
2. Khan A, Bourgeois J, Mohide P. Agnathia-otocephaly complex in a fetus with maternal use of topical 1% salicylate. Clin Dysmorphol. 2008;17(1):75-6.
3. Torloni MR, Cordioli E, Zamith MM, Hisaba WJ, Nardozza LM, Santana RM, et al. Reversible constriction of the fetal ductus arteriosus after maternal use of topical diclofenac and methyl salicylate. Ultrasound Obstet Gynecol. 2006;27(2):227-9.
4. Labib R, Bury D, Boisleve F, Eichenbaum G, Girard S, Naciff J, et al. A kinetic-based safety assessment of consumer exposure to salicylic acid from cosmetic products demonstrates no evidence of a health risk from developmental toxicity. Regul Toxicol Pharmacol. 2018;94:245-51.
5. Tauscher AE, Fleischer AB, Phelps KC, Feldman SR. Psoriasis and pregnancy. J Cutan Med Surg. 2002;6(6):561-70.
Laatst bijgewerkt op 09-11-2022