Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Tuberculosemiddelen tijdens de zwangerschap

In het kort

Een actieve tuberculose infectie tijdens de zwangerschap moet behandeld worden. Ethambutol, isoniazide en rifampicine hebben de voorkeur. Ook pyrazinamide mag worden gebruikt tijdens de zwangerschap.

Let op

  • Bij isoniazide is het van belang dat de zwangere vrouw 10-20 mg pyridoxine (vitamine B6) per dag gebruikt.
  • Bij gebruik van isoniazide of pyrazinamide tijdens de zwangerschap moet de leverfuncties van moeder gecontroleerd worden. Gedurende de eerste 8 weken moet dit elke 2 weken, daarna maandelijks gecontroleerd worden.
  • Geef eenmalig vitamine K per injectie aan de pasgeborene direct na de bevalling als de moeder tijdens de zwangerschap rifampicine heeft gebruikt.

Risico indeling

  • Meest veilig tooltip icon Dit geneesmiddel is -binnen deze groep- de veiligste keuze voor gebruik tijdens de zwangerschap. Er is, in onderzoek of in de praktijk, geen verhoogd risico gevonden op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten op de zwangerschap. Of studies tonen discrepanties, maar zijn overwegend gunstig. Het belang van behandeling zal na afweging veelal groter zijn dan het risico.
    • - ethambutol
    • - isoniazide
    • - rifampicine (1e en 2e trimester)
  • Waarschijnlijk veilig tooltip icon Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Maar indien mogelijk heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘Meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel of studies minder discrepanties tonen. Het belang van behandeling kan na afweging groter zijn dan het risico.
    • - pyrazinamide
  • Mogelijk risico tooltip icon Dit geneesmiddel kan mogelijk nadelige effecten hebben op zwangerschap of –ongeboren- kind. Weeg de mogelijke nadelige effecten af tegen het belang van behandeling van de moeder. Overweeg of een veiliger middel gebruikt kan worden of voer extra controles uit.
    • - rifampicine (3e trimester)
  • Risico onbekend tooltip icon Over gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid.
    • - bedaquiline
    • - rifabutine

Achtergrondinformatie

Tuberculose tijdens de zwangerschap
Het risico van het niet behandelen van een actieve tuberculose tijdens de zwangerschap is voor moeder en kind groter dan het risico van het toe te passen middel. Tuberculose tijdens de zwangerschap vergroot de kans op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht. Ook is congenitale tuberculose beschreven. Bij afwezigheid van tekenen van een actieve tuberculose kan de behandeling worden uitgesteld tot na de zwangerschap. Bij een HIV-infectie, of bij immunosuppressie, is het risico op het actief worden van de tuberculose vergroot. Behandeling wordt dan niet uitgesteld. Zie ook het protocol van de NVALT, de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose.

Studies over de geneesmiddelen tijdens de zwangerschap
Ethambutol, isoniazide en rifampicine gebruik tijdens de zwangerschap is het best onderzocht. Over pyrazinamide zijn minder gegevens bekend. Over het gebruik van bedaquiline en rifabutine zijn weinig tot geen gegevens bekend.

Rifampicine en vitamine K
Bij gebruik van rifampicine is incidenteel verhoogde bloedingsneiging  bij de pasgeborene gemeld. Het is niet duidelijk of vitamine-K-profylaxe aan de moeder vóór de bevalling zinvol is. De placentapassage van vitamine K is slecht. Geef eenmalig parenteraal vitamine K aan de pasgeborene direct na de bevalling. Over het gebruik van rifampicine tijdens de zwangerschap zijn redelijk veel gegevens bekend. Deze gegevens wijzen niet op een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen. 

Isoniazide, pyrazinamide en levertoxiciteit
Zowel isoniazide als pyrazinamide zijn toxisch voor de lever van de zwangere. Rifampicine kan de toxiciteit van isoniazide voor de lever vergroten. Tijdens de zwangerschap is de kans op een door isoniazide geïnduceerde hepatitis twee- tot viermaal groter dan bij niet-zwan­gere vrouwen.

Resistentie
Als de bacterie ongevoelig is voor de voorkeursmiddelen, weeg dan de ernst van de tuberculose af tegen de (onbekende) risico’s van de behandeling met andere middelen. Overweeg in dat geval de aminoglycosiden, chinolonen, linezolid en rifabu­tine.  

Laatst bijgewerkt op 05-06-2020


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.