Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Systemische middelen bij psoriasis tijdens de zwangerschap

In het kort

Zowel acitretine als methotrexaat kunnen leiden tot aangeboren afwijkingen, deze middelen mogen dan ook absoluut niet gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Vermijd ook gebruik van methoxsaleen tijdens de zwangerschap.

Ciclosporine wordt veel gebruikt in de zwangerschap. Het risico op aangeboren afwijkingen lijkt niet verhoogd. Het kan bij gebruik in de zwangerschap tijdelijke effecten geven bij de baby.

De studies naar dimethylfumaraat tot nu te laten geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien, al zijn de aantallen te laag voor een goede risico-inschatting.

Over het gebruik van apremilast en de interleukine-remmers zijn onvoldoende gegevens bekend om een uitspraak te kunnen doen over de mogelijke risico’s.

Let op:

  • Het is pas drie jaar na staken van acitretine weer veilig om zwanger te worden.
  • Acitretine valt onder het zwangerschapspreventieprogramma. Lees voor meer informatie de bijsluiter.

Risico indeling

  • Mogelijk risico tooltip icon Dit geneesmiddel kan mogelijk nadelige effecten hebben op zwangerschap of –ongeboren- kind. Weeg de mogelijke nadelige effecten af tegen het belang van behandeling van de moeder. Overweeg of een veiliger middel gebruikt kan worden of voer extra controles uit.
    • - ciclosporine
    • - methoxsaleen
  • Risico op aangeboren afwijkingen tooltip icon Dit geneesmiddel geeft een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen of andere blijvende schade. Gebruik dit middel alleen in uitzonderingsgevallen (met extra controles). Kies zo mogelijk voor een veiliger middel of staak -tijdelijk- de behandeling.
    • - acitretine
    • - methotrexaat
  • Risico onbekend tooltip icon Over gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid.
    • - apremilast
    • - bimekizumab
    • - brodalumab
    • - dimethylfumaraat
    • - guselkumab
    • - ixekizumab
    • - risankizumab
    • - secukinumab
    • - tildrakizumab

Achtergrondinformatie

Ciclosporine
Ciclosporine is uitgebreid onderzocht in de zwangerschap, vooral bij transplantatiepatiënten en patiënten met chronische darmontsteking. De ervaring tot nu toe wijst niet op een hoger risico op aangeboren afwijkingen [1-3].

Bij gebruik van ciclosporine is in sommige onderzoeken groeivertraging, vroeggeboorte en verhoogde bloeddruk bij de moeder gezien. Het is niet bekend of dit komt door de medicatie, door comedicatie met corticosteroïden, de onderliggende ziekte of een combinatie van deze factoren [1,2]. Ciclosporine kan wel tijdelijke effecten geven bij de pasgeborene. In enkele onderzoeken is neonatale immunosuppressie en neonatale leukopenie gezien [4,5].

Methoxsaleen
Pas de combinatie van het psoraleen-derivaat methoxsaleen met UVA-lichttherapie (PUVA) niet toe tijdens de zwangerschap in verband met mutagene/car­cinogene eigenschappen van deze combinatie. In oudere onderzoeken met in totaal minder dan 100 zwangerschappen waarbij de moeder vlak voor of tijdens de zwangerschap PUVA therapie heeft ondergaan, is geen verhoogd risico gevonden op aangeboren afwijkingen of andere nadelige zwangerschapsuitkomsten [6-8].

Acitretine
Acitretine is teratogeen en gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap. Gebruik van dit middel in het eerste trimester geeft een verhoogd risico op spontane abortus en op ernstige aangeboren afwijkingen bij het kind. Het betreft craniofaciale en cardiovasculaire afwijkingen en afwijkingen aan het centraal zenuwstelsel, het skelet en de thymus. Acitretine wordt zelf vrij snel afgebroken, maar kan worden omgezet in etretinaat. Alcoholgebruik stimuleert deze omzetting. Etretinaat is ook teratogeen en wordt langdurig opgeslagen in vetweefsel. In sommige gevallen is etretinaat na enkele jaren nog terug te vinden in het lichaam [9].

Acitretine mag niet worden voorgeschreven aan vrouwen in de vrucht­bare leeftijd. Als het toch gebruikt wordt, moet zwangerschap worden uitgesloten en mag de vrouw geen alcohol gebruiken. Tijdens gebruik van acitretine en gedurende ten minste drie jaar na staken moet de vrouw anticonceptie gebruiken [9]. Voor meer informatie zie de informatie in het Farmacotherapeutisch Kompas.

Methotrexaat
Methotrexaat is teratogeen bij de mens. Het kan intra-uteriene groeivertraging, ledemaats-, schedel- en aangezichtsafwijkingen en afwijkingen in het centrale zenuwstelsel (al dan niet gepaard met een verminderde intelligentie) veroorzaken. De hoogte van het risico en de exacte gevoelige periode zijn niet bekend. Een veilige dosis kan niet worden vastgesteld. Het gebruik van methotrexaat is daarom gecontra-indiceerd tijdens de gehele zwangerschap [3, 9-11].

Apremilast
Er zijn geen humane studies bekend waarin het gebruik van apremilast tijdens de zwangerschap is onderzocht. Daarom kan er geen uitspraak gedaan worden over de mogelijke risico’s.

Dimethylfumaraat
Er zijn ruim 400 zwangerschappen gedocumenteerd waarbij de vrouwen dimethylfumaraat gebruikten [12-14]. Daarbij werd geen verhoogd risico op nadelige effecten gezien. Het betrof vooral kortdurend gebruik in het eerste trimester; veel vrouwen stopten namelijk met de behandeling bij het vaststellen van de zwangerschap. De aantallen zijn te klein om een goede inschatting van het risico te maken.

Interleukine-remmers
Bimekizumab, brodalumab, guselkumab, ixekizumab, risankizumab, secukinumab, tildrakizumab en ustekinumab zijn humane monoklonale antilichamen. Monoklonale antilichamen zijn grote moleculen, ze kunnen vanaf het tweede trimester via actief transport overgaan naar het ongeboren kind.
Met secukimab [15-20] en ixekizumab [15,21,22] zijn tussen de 100 en 200 zwangerschappen beschreven. Daarbij is geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen gezien. Met ustekinumab is beperkte ervaring. Deze wordt beschreven in een aparte pagina.
Over het gebruik van bimekizumab, brodalumab, guselkumab, risankizumab  en tildrakizumab tijdens de zwangerschap is nauwelijks informatie.

Voor informatie over het gebruik van TNF-alfa-blokkers tijdens de zwangerschap, zie de desbetreffende pagina. 

arrow icon

1.            Paziana, K., Del, M.M., Cardonick, E. et al. 2013. Ciclosporin use during pregnancy. Drug Saf  36(5):279-294.

2.            Balakirski, G., Gerdes, S., Beissert, S., Ochsendorf, F., von Kiedrowski, R., Wilsmann-Theis, D. 2022. Therapy of psoriasis during pregnancy and breast-feeding. J Dtsch Dermatol Ges  20(5):653-683. PMID:35578438.

3.            Brown, S.M., Aljefri, K., Waas, R., Hampton, P. 2019. Systemic medications used in treatment of common dermatological conditions: Safety profile with respect to pregnancy, breast feeding and content in seminal fluid. J Dermatolog Treat  30(1):2-18. PMID:28092212.

4.            Baarsma, R., Kamps, W.A. 1993. Immunological responses in an infant after cyclosporine a exposure during pregnancy. Eur J Pediatr  152:476-477. PMID:8335013.

5.            Di Paolo, S., Schena, A., Morrone, L.F. et al. 2000. Immunologic evaluation during the first year of life of infants born to cyclosporine-treated female kidney transplant recipients - analysis of lymphocyte subpopulations and immunoglobulin serum levels. Transplantation  69(10):2049-2054.

6.            Stern, R.S., Lange, R. 1991. Outcomes of pregnancies among women and partners of men with a history of exposure to methoxsalen photochemotherapy (puva) for the treatment of psoriasis. Arch Dermatol  127:347-350.

7.            Garbis, H., Elefant, E. 1995. Pregnancy outcome after periconceptional and first-trimester exposure to methoxsale photochemotherapy. Arch Dermatol  131:492-493.

8.            Gunnarskog, J.G., Kallen, A.J.B. 1993. Psoralen photochemotherapy (puva) and pregnancy. Arch Dermatol  129:320-323.

9.            Rademaker, M., Agnew, K., Andrews, M. et al. 2018. Psoriasis in those planning a family, pregnant or breast-feeding. The australasian psoriasis collaboration. AustralasJ Dermatol  59(2):86-100.

10.          Verberne, E.A., de Haan, E., van Tintelen, J.P., Lindhout, D., van Haelst, M.M. 2019. Fetal methotrexate syndrome: A systematic review of case reports. Reprod Toxicol  87:125-139. PMID:31181251.

11.          Gheysen, W., Kennedy, D. 2020. An update on maternal medication-related embryopathies. Prenat Diagn  40(9):1168-1177. PMID:32524623.

12.          Hellwig, K., Rog, D., McGuigan, C. et al. 2022. Interim analysis of pregnancy outcomes after exposure to dimethyl fumarate in a prospective international registry. Neurol Neuroimmunol Neuroinflamm  9(1). PMID:34815321.

13.          Weber-Schoendorfer, C., Wacker, E., Schaefer, C. 2014. Pregnancy outcome after dimethyl fumarate treatment during early pregnancy. A prospective case series. Birth Defects Res A Clin Mol Teratol  100(7):531-531.

14.          Gold, R., Phillips, J.T., Havrdova, E. et al. 2015. Delayed-release dimethyl fumarate and pregnancy: Preclinical studies and pregnancy outcomes from clinical trials and postmarketing experience. Neurol Ther  4(2):93-104.

15.          Ghalandari, N., HI, J.M.J.C., Bergman, J.E.H., Dolhain, R., van Puijenbroek, E.P., Hazes, M. 2022. Reported congenital malformations after exposure to non-tumour necrosis factor inhibitor biologics: A retrospective comparative study in eudravigilance. Br J Clin Pharmacol. PMID:35894810.

16.          Gallo, L., Ruggiero, A., Balato, A., Megna, M., Fabbrocini, G. 2022. Secukinumab during pregnancy: A case report and review of literature. J Dermatolog Treat  33(1):585-586. PMID:32233899.

17.          Post, H., Magnolo, N., Bohm, M. 2021. [successful treatment of generalized pustular psoriasis with certolizumab]. Hautarzt  72(11):992-995. PMID:33687481.

18.          Liu, N., Zhu, L., Cheng, Y., Yu, N., Yi, X., Ding, Y. 2020. Successful treatment of recurrent pustular psoriasis of pregnancy with secukinumab: A case report. Acta Derm Venereol  100(15):adv00251. PMID:32812054.

19.          Chhabra, G., Chanana, C., Verma, P., Saxena, A. 2019. Impetigo herpetiformis responsive to secukinumab. Dermatol Ther  32(5):e13040. PMID:31361940.

20.          Warren, R.B., Reich, K., Langley, R.G. et al. 2018. Secukinumab in pregnancy: Outcomes in psoriasis, psoriatic arthritis and ankylosing spondylitis from the global safety database. Br J Dermatol  179(5):1205-1207. PMID:29927479.

21.          Huang, D., Liu, T., Li, J., Lu, Y., Ma, H. 2022. Generalized pustular psoriasis recurring during pregnancy and lactation successfully treated with ixekizumab. Dermatol Ther:e15878. PMID:36181408.

22.          Egeberg, A., Iversen, L., Kimball, A.B. et al. 2021. Pregnancy outcomes in patients with psoriasis, psoriatic arthritis, or axial spondyloarthritis receiving ixekizumab. J Dermatolog Treat  33(5):2503-2509. PMID:34547967.

Laatst bijgewerkt op 15-08-2022


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.