Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Diverse psychostimulantia tijdens de zwangerschap

In het kort

Modafinil mag niet worden gebruikt in de zwangerschap. Modafinil geeft mogelijk een hoger risico op aangeboren afwijkingen.
Er is geen of weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van atomoxetine, natriumoxybaat en pitolisant tijdens de zwangerschap. Hierdoor kan er geen uitspraak worden gedaan over eventuele risico’s.

Risico indeling

  • Risico op aangeboren afwijkingen tooltip icon Dit geneesmiddel geeft een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen of andere blijvende schade. Gebruik dit middel alleen in uitzonderingsgevallen (met extra controles). Kies zo mogelijk voor een veiliger middel of staak -tijdelijk- de behandeling.
    • - modafinil
  • Risico onbekend tooltip icon Over gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid.
    • - atomoxetine
    • - natriumoxybaat(gammahydroxyboterzuur)
    • - pitolisant

Achtergrondinformatie

Modafinil
Begin 2019 meldt de fabrikant dat in het zwangerschapsregister van modafinil een hoger risico op aangeboren afwijkingen en hartafwijkingen wordt gezien. Publicatie van deze data in oktober 2020 laat zien dat in dit register met 122 prospectief gevolgde zwangerschappen 62 vrouwen modafinil, 59 vrouwen armodanifil en 1 vrouw beide middelen gebruikten. (1) De vrouwen konden opgenomen worden in het register bij gebruik van (ar)modafinil binnen 6 weken voor de conceptie of ergens in de zwangerschap. Van 110 vrouwen was de zwangerschapsuitkomst bekend. Er werden 13 afwijkingen gezien (13%) bij de 102 levendgeborenen, waaronder 4 keer een congenitale torticollis, 2 keer een hypospadie en 3 hartafwijkingen. Verder zijn er meldingen van groeivertraging.

In een Deense studie uit 2020 worden 6 afwijkingen (12%) gezien in 49 blootgestelde zwangerschappen.(2) Ondanks de kleine aantallen, is dit significant hoger in vergelijking met de controle groepen. Ervaring in andere literatuur is eveneens zeer beperkt en betreft bij elkaar slechts rond de 20 zwangerschappen. Op basis van de gegevens van de fabrikant wordt gebruik in de zwangerschap afgeraden.

Een Zweedse en Noorse studie uit 2020 met in totaal 133 eerste trimester blootstellingen aan modafinil ziet daarentegen slechts 3 afwijkingen (2,6%), in vergelijking met 2,1% in de controle groep.(3)  

Zowel de Deense als de Zweeds-Noorse studie is gedaan op voorschriftendatabases. Dit wil zeggen dat de vrouw het middel heeft voorgeschreven gekregen. Of zij daadwerkelijk het middel heeft genomen, is onbekend.

Meer studies zijn nodig om een uitspraak te doen over de risico’s van het gebruik van modafinil tijdens de zwangerschap.

Atomoxetine
Een Zweedse registerstudie naar ADHD medicatie (waaronder atomoxetine) ziet geen hoger risico op aangeboren afwijkingen.(4) Er gebruikten 165 zwangere vrouwen atomoxetine, de meeste vrouwen in de studie gebruikten echter methylfenidaat (ruim 1300). In een andere studie naar ADHD medicatie wordt gekeken naar effecten op de zwangerschap (pre-eclampsie, placentaloslating, groeirestrictie, vroeggeboorte).(5) Slechts 450 van de bijna 5400 zwangeren gebruikten atomoxetine. Er worden bij atomoxetine geen nadelige effecten op de zwangerschap gezien.

Een studie uit 2023 combineert data uit de Scandinavische en Amerikaanse registers.(6) In totaal waren er 990 zwangerschappen waarin atomoxetine gebruikt werd. In de Scandinavische landen werd een licht verhoogd risico op afwijkingen aan de ledematen gezien. Dit werd niet bevestigd door de Amerikaanse data. De gecombineerde data liet echter geen verhoogd risico zien op aangeboren afwijkingen in het algemeen, hartafwijkingen en ledemaatafwijkingen. De kleine aantallen, zowel in blootstelling als van aangeboren afwijkingen, maken de betrouwbaarheid van de uitkomsten van deze studie nog onzeker. Er zijn meer studies nodig om een uitspraak te kunnen doen over de veiligheid van atomoxetine tijdens de zwangerschap.  

Natriumoxybaat
Natriumoxybaat is hetzelfde als GHB (gammahydroxyboterzuur). Er is heel weinig ervaring met gebruik tijdens de zwangerschap. Bij gebruik rondom de bevalling kan het slaperigheid bij de neonaat veroorzaken.

Pitolisant
Er zijn geen gegevens over het gebruik van pitolisant tijdens de zwangerschap.

Referenties

  1. Kaplan S, Braverman DL, Frishman I, Bartov N. Pregnancy and Fetal Outcomes Following Exposure to Modafinil and Armodafinil During Pregnancy. JAMA Intern Med. 2020.
  2. Damkier P, Broe A. First-Trimester Pregnancy Exposure to Modafinil and Risk of Congenital Malformations. Jama. 2020;323(4):374-6.
  3. Cesta CE, Engeland A, Karlsson P, Kieler H, Reutfors J, Furu K. Incidence of Malformations After Early Pregnancy Exposure to Modafinil in Sweden and Norway. Jama. 2020;324(9):895-7.
  4. Norby U, Winbladh B, Kallen K. Perinatal Outcomes After Treatment With ADHD Medication During Pregnancy. Pediatrics. 2017;140(6).
  5. Cohen JM, Hernandez-Diaz S, Bateman BT, Park Y, Desai R, Mogun H, et al. ADHD medication use in pregnancy and risk of preeclampsia and small for gestational age brith. Pharmacoepidemiology & Drug Safety. 2017;2017(26 (Suppl.2)):502-3.
  6. Broms G, Hernandez-Diaz S, Huybrechts KF, Bateman BT, Kristiansen EB, Einarsdottir K, et al. Atomoxetine in Early Pregnancy and the Prevalence of Major Congenital Malformations: A Multi ational Study. J Clin Psychiatry. 2023;84(1).

Laatst bijgewerkt op 17-02-2023


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.