Een psychotische aandoening moet goed behandeld worden tijdens de zwangerschap
Het niet behandelen van een vrouw met een psychotische aandoening of manie tijdens de zwangerschap kan ernstige gevolgen hebben voor zowel moeder als kind. Een adequate behandeling van de klachten in de zwangerschap is dus belangrijk.
Haloperidol heeft binnen de klassieke antipsychotica de voorkeur
Tegenwoordig worden vrouwen vaak met een atypisch antipsychoticum behandeld. Van de atypische antipsychotica gaat de voorkeur uit naar quetiapine of olanzapine. Als een patiënte met een kinderwens een antipsychoticum gebruikt en hiermee adequaat behandeld wordt, kan de overweging gemaakt worden om dit te continueren tijdens de zwangerschap. Abrupt stoppen met een antipsychoticum of het wisselen van medicatie tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op recidiefpsychose. Wissel daarom zo nodig vóór de conceptie van antipsychoticum.
Onthoudings- en toxische verschijnselen kunnen optreden na de geboorte
Toepassing van klassieke antipsychotica in het derde trimester van de zwangerschap kan leiden tot extrapiramidale stoornissen bij het pasgeboren kind. Langdurig gebruik tot aan de bevalling kan verder bij het kind onthoudingsverschijnselen veroorzaken, zoals prikkelbaarheid, hypertonie, tremoren, onregelmatige ademhaling, slecht drinken en hard huilen.
Broomperidol, haloperidol, pipamperon en penfluridol
Deze middelen vallen onder de butyrofenonen. Van de butyrofenonen is de meeste ervaring opgedaan met haloperidol. Er zijn rond de 400 zwangerschappen beschreven in de literatuur met haloperidol. Er zijn 2 grotere studies met in totaal 288 zwangerschappen (1,2). Verder zijn er vooral case-reports en kleine case series beschreven. Deze gegevens wijzen niet eenduidig op een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen. Hoewel de gedocumenteerde ervaring met haloperidol niet heel hoog is werd dit middel in de praktijk altijd wel veel gebruikt. Van oudsher was haloperidol dan ook het voorkeursmiddel en er is dus veel gebruikservaring opgedaan met dit middel. Daarom is haloperidol tijdens de zwangerschap het middel van eerste keuze binnen de klassieke antipsychotica voor de behandeling van een psychose.
Met het gebruik van penfluridol zijn in 1 studie 27 zwangerschappen beschreven zonder aanwijzingen voor nadelige effecten (2). Er is ook beperkt onderzoek naar broomperidol en pipamperon gedaan.
Flufenazine, perfenazine en periciazine
Flufenazine, perfenazine en periciazine vallen onder de fenothiazine-antipsychotica. Fenothiazine-antipsychotica zijn in zeer hoge doses teratogeen in proefdieren. Bij de mens zijn er geen duidelijke aanwijzingen voor teratogeniteit, maar de ervaring met deze middelen is beperkt. Schrijf fenothiazinen alleen op strikte indicatie voor.
Overige middelen
Over het gebruik van chloorprotixeen, flupentixol, fluspirileen, pimozide, sulpiride, tiapride en zuclopentixol is onvoldoende bekend om een uitspraak te kunnen doen over de risico’s.
- van Waes A, van de Velde E. Safey evaluation of haloperidol in the treatment of hyperemesis gravidarum. J Clin Pharmacol. 1969:224-7.
- Diav-Citrin O, et al. Safety of haloperidol and penfluridol in pregnancy: a multicenter, prospective, controlled study. The Journal of clinical psychiatry. 2005-03-01;66(3):317-22
Laatst bijgewerkt op 27-10-2021