Lareb logo
English language icon
Menu icon
Aa Lettergrootte
16
 

Meclozine en andere antihistaminica bij misselijkheid tijdens de zwangerschap

In het kort

Meclozine, eventueel in combinatie met vitamine B6 (pyridoxine), doxylamine (in combinatie met vitamine B6), promethazine en cyclizine kunnen gebruikt worden bij misselijkheid in de zwangerschap.    

Let op:

  • Houd bij gebruik van promethazine en cinnarizine vlak voor de bevalling rekening met mogelijke sufheid en verminderde ademhaling van de pasgeborene.

Risico indeling

  • Meest veilig tooltip icon Dit geneesmiddel is -binnen deze groep- de veiligste keuze voor gebruik tijdens de zwangerschap. Er is, in onderzoek of in de praktijk, geen verhoogd risico gevonden op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten op de zwangerschap. Of studies tonen discrepanties, maar zijn overwegend gunstig. Het belang van behandeling zal na afweging veelal groter zijn dan het risico.
    • - cyclizine
    • - meclozine
    • - promethazine (eerste en tweede trimester)
  • Waarschijnlijk veilig tooltip icon Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Maar indien mogelijk heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘Meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel of studies minder discrepanties tonen. Het belang van behandeling kan na afweging groter zijn dan het risico.
    • - doxylamine/ pyridoxine (vitamine b6)
    • - meclozine/ pyridoxine (vitamine b6)
  • Mogelijk risico tooltip icon Dit geneesmiddel kan mogelijk nadelige effecten hebben op zwangerschap of –ongeboren- kind. Weeg de mogelijke nadelige effecten af tegen het belang van behandeling van de moeder. Overweeg of een veiliger middel gebruikt kan worden of voer extra controles uit.
    • - promethazine (derde trimester)
  • Risico onbekend tooltip icon Over gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid.
    • - chloorcyclizine
    • - cinnarizine

Achtergrondinformatie

Misselijkheid in de zwangerschap
Meer dan de helft van de zwangere vrouwen heeft last van misselijkheid en braken. Als het braken niet veroorzaakt wordt door een ziekte, dan worden bij milde klachten als eerste dieetmaatregelen geadviseerd. Als dat onvoldoende effect heeft, hebben meclozine, doxylamine of metoclopramide de voorkeur. Deze middelen zijn het best onderzocht.

Antihistaminica
Binnen de groep antihistaminica hebben meclozine eventueel in combinatie met pyridoxine, en doxylamine met pyridoxine de voorkeur [1,2]. Bij onvoldoende effect of ernstige klachten kunnen promethazine en cyclizine gebruikt worden.  Er is veel onderzoek gedaan naar het gebruik van antihistaminica voor misselijkheid in de zwangerschap. In dierstudies zijn ze bij zeer hoge dosis (veel hoger dan gebruikt bij misselijkheid) teratogeen gebleken. Bij de mens zijn echter geen aanwijzingen dat antihistaminica het risico op aangeboren afwijkingen verhogen [3-7]. Ook ziet men niet meer miskramen, vroeggeboortes en laag geboortegewicht bij het gebruik van antihistaminica in de zwangerschap [3, 4].

Meclozine
Met meclozine zijn meer dan 54.000 zwangerschappen onderzocht [5-11]. Er wordt geen algemeen hoger risico gezien op aangeboren afwijkingen. Ook zijn er geen aanwijzingen voor een hoger risico op specifieke afwijkingen als bijvoorbeeld hartafwijkingen, hypospadie en schisis (gespleten gehemelte en/of lip).
Meclozine kan gecombineerd zijn met 25 mg pyridoxine (vitamine b6). Voor pyridoxine is als veilige bovengrens bij langdurig gebruik 25 mg/dag vastgesteld (in verband met het mogelijk ontstaan van neuropathie bij de moeder). Er zijn geen aanwijzingen dat kortdurend gebruik van 40-50 mg pyridoxine per dag bij misselijkheid tijdens de zwangerschap neuropathie kan veroorzaken.

Meclozine bij reisziekte
Meclozine is niet geregistreerd voor het gebruik bij reisziekte tijdens zwangerschap. Er is veel onderzoek gedaan naar meclozine bij zwangerschapsmisselijkheid en dit laat geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien. Het is daarom te verwachten dat meclozine bij reisziekte indien gebruikt in doseringen conform zwangerschapsmisselijkheid, ook geen verhoogd risico geeft op aangeboren afwijkingen.  

Doxylamine
Doxylamine is met meer dan 60.000 zwangerschappen uitgebreid onderzocht [4, 5, 7,11-19]. Uit de onderzoeken komt geen hoger risico op aangeboren afwijkingen of specifieke afwijkingen naar voren. Ook worden er geen andere nadelige effecten op de zwangerschap of de baby gezien.
Doxylamine is een combinatiepreparaat met 10 mg pyridoxine (vitamine b6). Voor pyridoxine is als veilige bovengrens bij langdurig gebruik 25 mg/dag vastgesteld (in verband met het mogelijk ontstaan van neuropathie bij de moeder). Er zijn geen aanwijzingen dat kortdurend gebruik tot 40-50 mg pyridoxine per dag bij misselijkheid tijdens de zwangerschap neuropathie kan veroorzaken.

Promethazine
Promethazine is met meer dan 25.000 zwangerschappen [5, 7, 10-11, 21-22] uitgebreid onderzocht. Uit de onderzoeken komt geen hoger risico op aangeboren afwijkingen of specifieke afwijkingen naar voren. In een grote Amerikaanse studie wordt promethazine vergeleken met ondansetron. Er zijn bijna 140.000 zwangerschappen met promethazine. Er wordt geen hoger risico gezien op aangeboren afwijkingen, hartafwijkingen en schisis (gespleten gehemelte en/of lip) vergeleken met het gebruik van ondansetron [20]. Het absolute risico op aangeboren afwijkingen bij een promethazine recept was 3,3%. Dit is vergelijkbaar met het algemene risico op aangeboren afwijkingen.
Promethazine is een sterk sederende stof. Bij gebruik vlak voor de bevalling is er een theoretisch risico op sedatie en ademhalingsdepressie van de pasgeborene.

Cyclizine
Met cyclizine zijn bijna 3500 [5, 9, 23] zwangerschappen onderzocht. Er zijn geen aanwijzingen dat dit middel het risico op aangeboren afwijkingen verhoogd.

Overige antihistaminica
Er is (vrijwel) geen onderzoek gedaan naar het gebruik van cinnarizine [5] en chloorcyclizine in de zwangerschap. Hierdoor is het niet mogelijk een inschatting te maken van het mogelijk risico bij gebruik in de zwangerschap. Bij gebruik van cinnarizine vlak voor de bevalling is er een theoretisch risico op sedatie en ademhalingsdepressie van de pasgeborene.

Alternatieve middelen
Andere middelen die tijdens de zwangerschap worden gebruikt bij misselijkheid, braken of hyperemesis gravidarum zijn pyridoxine, gember, dopamine-antagonisten, corticosteroïden, serotonine-antagonisten en mirtazapine. Zie de betreffende pagina’s voor informatie over deze middelen.

arrow icon
  • McParlin C, et al. Treatments for Hyperemesis Gravidarum and Nausea and Vomiting in Pregnancy: A Systematic Review. JAMA. 2016-10-04;316(13):1392-1401
  • Beentjes MM, et al. NHG standaard M32: Zwangerschap en kraambed. Versie 3.0 [Internet]. Geraadpleegd 08-03-2021. Beschikbaar via https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/zwangerschap-en-kraamperiode
  • Etwel F, Faught LH, Rieder MJ. Pregnancy Outcome After First Trimester Exposure to H1 Antihistamines: A Systematic Review and Meta-Analysis Drug Safety. 2017-02-01;40(2):121-132
  • Chin JW, Gregor S, Persaud N. Re-analysis of safety data supporting doxylamine use for nausea and vomiting of pregnancy. American journal of perinatology. 2014-09-01;31(8):701-10
  • Kallen B. Maternal Drug Use and Infant Congenital Malformations. 1th. Springer International Publishing;2019-01-01.
  • Gilboa SM, Ailes EC, Rai RP. Antihistamines and birth defects: a systematic review of the literature. Expert opinion on drug safety. 2014-12-01;13(12):1667-98
  • Hansen C, Desrosiers TA, Wisniewski K. Use of antihistamine medications during early pregnancy and selected birth defects: The National Birth Defects Prevention Study, 1997-2011. Birth defects research. 2020-10-01;112(16):1234-1252
  • Shapiro S, et al. Meclizine in pregnancy in relation to congenital malformations. British medical journal. 1978-02-25;1(6111):483
  • Milkovich L, van den Berg BJ. An evaluation of the teratogenicity of certain antinauseant drugs. American journal of obstetrics and gynecology. 1976-05-15;125(2):244-8
  • Golding J, Vivian S, Baldwin JA. Maternal anti-nauseants and clefts of lip and palate. Human toxicology. 1983-01-01;2(1):63-73
  • Gilboa SM, Strickland MJ, Olshan AF. Use of antihistamine medications during early pregnancy and isolated major malformations. Birth defects research. Part A, Clinical and molecular teratology. 2009-02-01;85(2):137-50
  • Einarson TR, Leeder JS, Koren G. A method for meta-analysis of epidemiological studies. Drug intelligence & clinical pharmacy. 1988-10-01;22(10):813-24
  • McKeigue PM, Lamm SH, Linn S. Bendectin and birth defects: I. A meta-analysis of the epidemiologic studies. Teratology. 1994-07-01;50(1):27-37
  • Biffi A, Rea F, Locatelli A. Misleading meta-analyses of observational studies may generate unjustified alarms: The case of medications for nausea and vomiting in pregnancy. Pharmacological research. 2021-01-01;163:105229
  • Berard A, Sheehy O, Gorgui J. New evidence for concern over the risk of birth defects from medications for nausea and vomitting of pregnancy Journal of clinical epidemiology. 2019-12-01;116:39-48
  • Brent RL. Bendectin: review of the medical literature of a comprehensively studied human nonteratogen and the most prevalent tortogen-litigen. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 1995-07-01;9(4):337-49
  • Kutcher JS, Engle A, Firth J. Bendectin and birth defects. II: Ecological analyses. Birth defects research. Part A, Clinical and molecular teratology. 2003-02-01;67(2):88-97
  • Madjunkova S, Maltepe C, Koren G. The delayed-release combination of doxylamine and pyridoxine (Diclegis®/Diclectin ®) for the treatment of nausea and vomiting of pregnancy. Paediatric drugs. 2014-06-01;16(3):199-211
  • Koren G, et al. Maternal safety of the delayed-release doxylamine and pyridoxine combination for nausea and vomiting of pregnancy; a randomized placebo controlled trial. BMC pregnancy and childbirth. 2015-03-18;15:59
  • Huybrechts KF, et al. Association of Maternal First-Trimester Ondansetron Use With Cardiac Malformations and Oral Clefts in Offspring. JAMA. 2018-12-18;320(23):2429-2437
  • Bartfai Z, Kocsis J, Puho EH. A population-based case-control teratologic study of promethazine use during pregnancy. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.). 2008-02-01;25(2):276-85
  • Anderka M, et al. Medications used to treat nausea and vomiting of pregnancy and the risk of selected birth defects. Birth defects research. Part A, Clinical and molecular teratology. 2012-01-01;94(1):22-30
  • McBride WG. An aetiological study of drug ingestion by women who gave birth to babies with cleft palate. The Australian & New Zealand journal of obstetrics & gynaecology. 1969-05-01;9(2):103-4

Laatst bijgewerkt op 08-03-2021


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.