Aa Lettergrootte
16
 
Atypische antipsychotica tijdens de zwangerschap
Overzicht

Quetiapine, olanzapine en aripiprazol kunnen gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Het is onbekend of de overige middelen veilig gebuikt kunnen worden tijdens de zwangerschap.

Let op

  • Toepassing van antipsychotica in het derde trimester van de zwangerschap kan leiden tot extrapiramidale stoornissen (bewegingsstoornissen) bij het pasgeboren kind. Langdurig gebruik tot aan de bevalling kan onthoudingsverschijnselen bij het pasgeboren kind veroorzaken, waaronder prikkelbaarheid, hypertonie (verhoogde spierspanning), tremoren, onregelmatige ademhaling, slecht drinken en hard huilen.

  • Er zijn aanwijzingen dat de plasmaconcentraties van quetiapine en aripiprazol kunnen dalen tijdens de zwangerschap. Het is onduidelijk of deze daling van de plasmaconcentratie klinische gevolgen heeft.

Risico indeling
  • Waarschijnlijk veilig Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Maar indien mogelijk heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘Meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel (zie tekst ‘Meer weten’).
    • - aripiprazol (1e en 2e trimester)
    • - olanzapine (1e en 2e trimester)
    • - quetiapine (1e en 2e trimester)
  • Mogelijk risico Dit geneesmiddel kan mogelijk nadelige effecten hebben op zwangerschap of –ongeboren- kind (zie tekst ‘Meer weten’). Weeg de mogelijke nadelige effecten af tegen het belang van behandeling van de moeder. Overweeg of een veiliger middel gebruikt kan worden of voer extra controles uit.
    • - aripiprazol (3e trimester)
    • - olanzapine (3e trimester)
    • - quetiapine (3e trimester)
  • Risico onbekend Over gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid.
    • - asenapine
    • - clozapine
    • - lurasidon
    • - paliperidon
    • - risperidon
    • - sertindol

Psychotische aandoeningen of manie tijdens de zwangerschap
Het niet behandelen van een vrouw met een psychotische aandoening of manie tijdens de zwangerschap kan ernstige gevolgen hebben voor zowel moeder als kind. Een adequate behandeling van de klachten in de zwangerschap is dus belangrijk.

Keuze van het middel
Van de atypische antipsychotica is de meeste ervaring vastgelegd met quetiapine en olanzapine. Als een patiënte met een kinderwens een atypisch antipsychoticum gebruikt en hiermee adequaat behandeld wordt, kan de overweging gemaakt worden om dit te continueren tijdens de zwangerschap.

Olanzapine, quetiapine en aripiprazol
Met het gebruik van quetiapine (ruim 5000 zwangerschappen), olanzapine (ruim 3000 zwangerschappen) en aripiprazol (ruim 2000 zwangerschappen) is ruime ervaring opgedaan. Deze gegevens laten geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien.

De gegevens zijn vooral afkomstig uit een grote studie over onder andere olanzapine, quetiapine en aripiprazol uit een database met alleen levendgeborenen, en uit studies en abstracts met de hele groep (atypische) antipsychotica. De grote studie bevat 4221 zwangerschappen met verstrekking van quetiapine in het eerste trimester, waarvan bij 1846 zwangerschappen de dosering boven de 100mg was. Over andere mogelijke nadelige effecten kan nog geen uitspraak worden gedaan.

Kinetiek tijdens de zwangerschap
Een studie en een aantal case reports suggereren dat de plasmaconcentraties van quetiapine en aripiprazol kunnen dalen tijdens de zwangerschap. De plasmaconcentratie van olanzapine daalde niet significant in de studie. Het is onduidelijk of deze daling van de plasmaconcentratie klinische gevolgen heeft.

Clozapine
Over het gebruik van clozapine (ruim 300 zwanger­schappen) zijn in beperkte mate gegevens vastgelegd. De beschikbare informatie is vooral afkomstig uit studies met een klein aantal patiënten. De beschikbare gegevens laten geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen zien. Omdat de hoeveelheid informatie beperkt is, is het niet mogelijk een uitspraak over de risico's te doen.

Risperidon
Er is tot nu toe redelijke ervaring opgedaan met het gebruik van risperidon tijdens de zwangerschap. In een grote studie werd een mogelijk licht verhoogd risico op aangeboren afwijkingen gezien. Meer onderzoek is nodig om de veiligheid van risperidon tijdens de zwangerschap vast te stellen.

Asenapine, paliperidon en sertindol
Met het gebruik van asenapine, paliperidon (de actieve metaboliet van risperidon), en sertindol is geen ervaring opgedaan tijdens de zwangerschap.

Zwangerschapsdiabetes
Er is geen eenduidigheid over het effect van atypische antipsychotica op zwangerschapsdiabetes en geboortegewicht. Gelet het diabetogene effect van deze middelen, is een verhoogd risico niet uitgesloten.

In een grote studie (aripiprazol (N=1924), quetiapine (N=4533), risperidon (N=1824), of olanzapine (N=1425)) werd een licht verhoogd risico gezien op zwangerschapsdiabetes bij vrouwen die olanzapine en quetiapine continueerden tijdens de zwangerschap. Er werd geen significant verhoogd risico gezien bij vrouwen die aripiprazol of risperidon door gebruikten.

In een andere studie met ruim 300 zwangerschappen werd geen verschil gezien in het risico op zwangerschapsdiabetes bij vrouwen die antipsychotica gebruikten in vergelijking met vrouwen die niet blootgesteld zijn aan deze middelen tijdens de zwangerschap. In deze studie werd er naar de hele groep tweede generatie antipsychotica gekeken en niet naar de afzonderlijke middelen.

Laatst bijgewerkt op 19-11-2019


Ook interessant

Bij elke zwangerschap is er een basisrisico van 10 tot 15% op een miskraam en van 2 tot 4% op het krijgen van een baby met een aangeboren afwijking. De informatie bij zwangerschap gaat over de vraag of dit risico groter wordt door gebruik van het geneesmiddel of vaccin. Daarnaast bespreken we diverse andere risico’s voor het ongeboren kind, zoals de kans op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De informatie bij borstvoeding is gebaseerd op het mogelijke risico voor de zuigeling, uitgaande van een gezonde, voldragen baby van 0 tot 2 maanden. Bij een te vroeg geboren, kleine, lichte of zieke baby moet men extra voorzichtig zijn. Een oudere zuigeling is juist minder kwetsbaar. We gaan bij zwangerschap en borstvoeding uit van de gebruikelijke dosering, zonder dat de patiënt daarbij andere geneesmiddelen gebruikt. Of het gebruik van een geneesmiddel de beste keuze is, en welk geneesmiddel in dat geval de voorkeur heeft, kan per persoon en per situatie verschillen. Daarom is goed overleg tussen zorgverlener en patiënt essentieel. Deze informatie is bedoeld ter ondersteuning van dit overleg en kan de medische zorg niet vervangen.