Het is niet precies bekend hoe narcolepsie ontstaat
Narcolepsie wordt gekenmerkt door slaapaanvallen overdag en verstoorde slaap in de nacht [9]. Narcolepsiepatiënten hebben over het algemeen geen of weinig hypocretine, ook wel orexine genoemd. Dit is een stof in de hersenen die het slaap-/waakritme regelt. Narcolepsie lijkt genetisch bepaald. Bijna alle narcolepsiepatiënten hebben een bepaald type humaan leukocyten antigen (HLA-DQB1*06:02) [1-3]. Toch zijn er ook mensen met narcolepsie die dat type HLA niet hebben. Daarnaast zijn er mensen die het antigen wel hebben, maar geen narcolepsie [1]. Mogelijk spelen dus andere factoren een rol bij het ontstaan van narcolepsie.
De eerste berichten van narcolepsie na Pandemrix kwamen in 2010 vanuit Scandinavië
In Scandinavië werden grote delen van de bevolking gevaccineerd [1, 6, 10-12]. Vooral kinderen en jongvolwassenen bleken een verhoogd risico op narcolepsie te hebben na vaccinatie met Pandemrix [1, 3, 6, 10, 11]. In andere landen waar Pandemrix werd gebruikt, was dit verband minder sterk [6]. Er werden ook andere, vaak kleinere groepen gevaccineerd [1, 6]. In Nederland kregen kinderen van 6 maanden tot 5 jaar en huisgenoten van baby’s van 0 tot 6 maanden Pandemrix [9]. Er kwamen voornamelijk meldingen van narcolepsie na Pandemrix bij kinderen [4].
Ondanks veel onderzoek is er veel onduidelijk over het verband tussen Pandemrix en narcolepsie
Veel mensen die narcolepsie hebben ontwikkeld na vaccinatie met Pandemrix hebben het specifieke type HLA [1-3, 10]. Zij zouden dus ook narcolepsie kunnen ontwikkelen zonder vaccinatie. Er zijn echter ook aanwijzingen dat het vaccin een auto-immuunreactie kan veroorzaken. Hierdoor vernietigt het geactiveerde immuunsysteem niet alleen de virusdeeltjes uit het vaccin, maar ook de cellen die hypocretine produceren. De virusdeeltjes in Pandemrix lijken namelijk erg op deze cellen [2, 5, 12]. Daarnaast zit er in Pandemrix een adjuvans. Deze versterkt de immuunreactie. Het is echter niet aannemelijk dat de adjuvans, AS03, de enige oorzaak is van narcolepsie. In Canada werd namelijk hetzelfde adjuvans gebruikt in een vergelijkbaar pandemisch griepvaccin, zonder dat er een toename in het aantal narcolepsiegevallen werd gezien [5, 6, 12-14].
Een besmetting met de Mexicaanse griep speelt mogelijk een rol bij het ontstaan van narcolepsie
Tijdens de Mexicaanse grieppandemie werd er namelijk al een toename van het aantal narcolepsiegevallen gezien voordat een vaccin gebruikt werd. Ook in landen waar geen pandemisch griepvaccin werd gegeven of waar de vaccinatiegraad laag was, was er sprake van een toename van het aantal gevallen van narcolepsie [1-3, 5, 13, 15, 16]. Ook de vaccinatie in combinatie met het al hebben van de Mexicaanse griepinfectie zou bij kunnen dragen aan de toename van narcolepsie [1, 3, 10].Daarnaast zijn er onderzoeken die aantonen dat er ook een verband is tussen het doormaken van een bovenste luchtweginfectie of streptokokkeninfectie en het ontstaan van narcolepsie [2, 3, 15, 16].
Er is geen verband tussen narcolepsie en andere (pandemische) vaccins
Naast Pandemrix, zijn er andere pandemische vaccins gebruikt tegen de Mexicaanse griep, zoals Focetria en Arepanrix. In zowel Arepanrix als Pandemrix zit het adjuvans AS03. Focetria bevat een ander adjuvans, namelijk MF59 [7, 10, 15]. In Nederland kregen risicogroepen waaronder chronisch zieken en ouderen Focetria. [4, 6, 9]. Verschillende onderzoeken tonen aan dat er geen verband is tussen narcolepsie en Arepanrix en Focetria [6, 13, 17, 18]. Er is ook een onderzoek gedaan naar narcolepsie na de vaccinatie tegen baarmoederhalskanker (HPV-vaccinatie). Ook hier is geen verband gevonden [7].
Laatst bijgewerkt op 08-01-2021