Bij TTS worden er antistoffen gemaakt tegen plaatjesfactor 4 (PF4)
De antistoffen zetten tegelijk ook de bloedstolling in gang. Beide processen zorgen voor een afbraak van bloedplaatjes. Het is niet precies bekend hoe TTS ontstaat. Mogelijk binden onderdelen van het adenovirus van het vector vaccin aan plaatjesfactor 4 en vormen zo een complex. Het gevormde complex wordt vervolgens gezien als antigeen waardoor het lichaam antistoffen aanmaakt [2-4, 6, 13, 14]. Het klinische beeld van TTS lijkt op een zogenaamde heparine-geïnduceerde trombocytopenie (HIT), maar dan zonder voorafgaande blootstelling aan heparine [8, 10, 14].
Klachten van TSS ontstaan meestal 4 tot 28 dagen na vaccinatie
Als gevolg van trombose kunnen kortademigheid, pijn op de borst, zwelling met pijn in de benen of armen ontstaan. Ook kan blijvende buikpijn, ernstige of blijvende hoofdpijn en wazig zien optreden. Door het lage aantal bloedplaatjes kunnen er blauwe plekken of rode, paarse puntvormige bloedingen op de huid buiten de prikplek ontstaan [1, 7, 15].
Om TTS vast te stellen, wordt er bloedonderzoek gedaan door ziekenhuizen
Tijdens het bloedonderzoek wordt het bloed getest op bepaalde antistoffen tegen PF4. Ook wordt er gekeken naar of de bloedplaatjes de bloedstolling in gang kunnen zetten. Als deze testen positief zijn, is het zo goed als zeker TTS. Zonder positieve testen kunnen er ook sterke aanwijzingen zijn voor deze bijwerking [1, 7, 15]. Bijvoorbeeld door de uitgebreidheid of de bijzondere plaats van de trombose in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes.
Een trombose met een tekort aan bloedplaatjes hoeft niet altijd TTS te zijn
Bij een ‘gewone’ trombose kan het aantal bloedplaatjes ook lager worden. Dit komt doordat er bloedplaatjes verbruikt worden bij het vormen van een bloedstolsel [1].
TTS is geen bijwerking van andere (corona)vaccins
TTS ontstaat vooral na de eerste vaccinatie met het AstraZeneca (Vaxzevria) of het Janssen (Jcovden) coronavaccin. Er zijn geen groepen mensen bekend die extra risico lopen op het krijgen van TTS. Hierbij is onder andere gekeken naar geslacht, leeftijd, eerdere tromboses en het gebruik van orale anticonceptie [6, 7, 12].
- Middeldorp, S. ‘Vaccine-induced immune thrombotic trombocytopenia’ Extreem zeldzame bijwerking met mogelijk grote gevolgen. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2021-05-20;165(D6127)
- Iba T, Levy JH. Thrombosis and thrombocytopenia in COVID-19 and after COVID-19 vaccination. Trends in cardiovascular medicine. 2022-02-22
- Iba T, Levy JH, Warkentin TE. Recognizing Vaccine-Induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia. Critical care medicine. 2022-01-01;50(1):e80-e86
- Greinacher A, et al. Vaccine-induced immune thrombotic thrombocytopenia (VITT): Update on diagnosis and management considering different resources. Journal of thrombosis and haemostasis : JTH. 2022-01-01;20(1):149-156
- Hafeez MU, et al. COVID-19 Vaccine-Associated Thrombosis With Thrombocytopenia Syndrome (TTS): A Systematic Review and Post Hoc Analysis. Clinical and applied thrombosis/hemostasis : official journal of the International Academy of Clinical and Applied Thrombosis/Hemostasis. 2021-01-01;27:10760296211048815
- Klok FA, Pai M, Huisman MV. Vaccine-induced immune thrombotic thrombocytopenia. The Lancet. Haematology. 2022-01-01;9(1):e73-e80
- Nederlands Huisartsen Genootschap. Trombose en/of trombocytopenie na toediening COVID-19-vaccin [leidraad]. 2021. Geraadpleegd 2 mei 2022. Beschikbaar via: https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/trombose_en_of_trombocytopenie_na_toediening_covid-19-vaccin_.pdf
- Favaloro EJ. Laboratory testing for suspected COVID-19 vaccine-induced (immune) thrombotic thrombocytopenia. International journal of laboratory hematology. 2021-08-01;43(4):559-570
- Favaloro EJ, Pasalic L, Lippi G. Review and evolution of guidelines for diagnosis of COVID-19 vaccine induced thrombotic thrombocytopenia (VITT). Clinical chemistry and laboratory medicine. 2021-11-01;60(1):7-17
- Afshar ZM, et al. SARS-CoV-2-related and Covid-19 vaccine-induced thromboembolic events: A comparative review. Reviews in medical virology. 2022-02-03;:e2327
- Thiele T, et al. Laboratory confirmed vaccine-induced immune thrombotic thrombocytopenia: Retrospective analysis of reported cases after vaccination with ChAdOx-1 nCoV-19 in Germany. The Lancet regional health. Europe. 2022-01-01;12:100270
- Pavord S, et al. Clinical Features of Vaccine-Induced Immune Thrombocytopenia and Thrombosis. The New England journal of medicine. 2021-10-28;385(18):1680-1689
- Scully M, et al. Pathologic Antibodies to Platelet Factor 4 after ChAdOx1 nCoV-19 Vaccination. The New England journal of medicine. 2021-06-10;384(23):2202-2211
- McGonagle D, De Marco G, Bridgewood C. Mechanisms of Immunothrombosis in Vaccine-Induced Thrombotic Thrombocytopenia (VITT) Compared to Natural SARS-CoV-2 Infection. Journal of autoimmunity. 2021-07-01;121:102662
- NIV, Hematologie NVv, NVIVG, NVKC, NVN. Leidraad: Diagnostiek en behandeling van patiënten met trombocytopenie met of zonder trombose na COVID-19 vaccinatie [leidraad]. 2021. Geraadpleegd 2 mei 2022. Beschikbaar via: https://internisten.nl/sites/internisten.nl/files/berichten/leidraad_trombopenie_met-zonder_trombose_vaccinatie_.final_def%20_1.pdf
Laatst bijgewerkt op 12-05-2022